Ο Έλληνας «πλανητοκυνηγός»

«Η πρώτη φορά που τον είδα, ήταν πριν από 15 χρόνια όταν ήμουν φοιτητής. Από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα δεν έπαψα ποτέ να προσπαθώ να τον “ξετρυπώσω” και όταν κατάφερα για πρώτη φορά να τον φωτογραφίσω, παραλίγο να πάθω καρδιακή προσβολή!».

Για μια ακόμη φορά ο φημισμένος Έλληνας αστρονόμος Πωλ Κάλας (πληροφορίες εδώ και εδώ) συγκέντρωσε πάνω του το ενδιαφέρον όλων των διεθνών μέσων ενημέρωσης. Η περίφημη φωτογραφία του πλανήτη Fomalhaut b που δημοσίευτηκε πριν από λίγα 24ωρα στην ιστοσελίδα της κορυφαίας επιστημονικής επιθεώρησης «Science», προκάλεσε ρίγη συγκίνησης στη διεθνή αστρονομική κοινότητα. Άλλωστε, όπως ανέφερε προχθές στα «ΝΕΑ», «είναι η πρώτη φορά εδώ και 162 χρόνια που κάποιος παρατήρησε απευθείας με οπτικό τηλεσκόπιο έναν καινούργιο γιγάντιο πλανήτη. Η τελευταία φορά που έγινε αυτό ήταν το 1846 με την ανακάλυψη του Ποσειδώνα».

Βέβαια ο πλανήτης Fomalhaut b δεν βρίσκεται στο ηλιακό μας σύστημα όπως ο Ποσειδώνας. Αντιθέτως απέχει από εμάς 25 έτη φωτός, στον αστερισμό του Νοτίου Ιχθύος, και όπως παραδέχεται ο Π. Κάλας, «ήταν πολύ δύσκολος και επίπονος ο εντοπισμός του, γιατί ο ίδιος ο πλανήτης είναι 100 εκατομμύρια φορές πιο αχνός από το αστέρι γύρω από το οποίο περιφέρεται». Ο Έλληνας αστρονόμος, ο οποίος είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας και επισκέπτης ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη από γονείς που κατάγονταν από το Ηράκλειο Κρήτης και μετανάστευσαν στην Αμερική.

Με τη βοήθεια του Χαμπλ

Η πολύχρονη προσπάθεια που έκανε μαζί με τους συνεργάτες του για να εντοπίσει και να φωτογραφίσει τον νέο αυτό πλανήτη, στηρίχθηκε στη μεγάλη διεισδυτική ματιά του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ. Ο κ. Κάλας, που δικαίως κατέχει τη φήμη του «πλανητοκυνηγού», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ότι το τηλεσκόπιο αυτό επειδή βρίσκεται αρκετά μακριά από την ατμόσφαιρα της Γης, μπορεί και βλέπει πολύ καθαρά τα διάφορα αστέρια στο αχανές Διάστημα». Επιπλέον, χάρη σε ένα ειδικό όργανο, τον κορωνογράφο, που τοποθετήθηκε στο τηλεσκόπιο με τη βοήθεια διαστημικού λεωφορείου, «μπορούσαμε να εμποδίζουμε κατά κάποιο τρόπο το εκτυφλωτικό φως των αστεριών και έτσι ήμασταν σε θέση να διακρίνουμε αχνότερα αντικείμενα που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση από αυτό. Να λοιπόν πώς ανακαλύψαμε τον περίφημο πλανήτη»! Το αστέρι λοιπόν γύρω από το οποίο κινείται ο πλανήτης, λέγεται και αυτό Fomalhaut. Είναι μάλιστα 16 φορές πιο λαμπερό από τον δικό μας Ήλιο. Ο καινούργιος πλανήτης απέχει από αυτό το πατρικό του άστρο τέσσερις φορές περισσότερο από όσο απέχει ο Ποσειδώνας από τον Ήλιο. Το πιο σημαντικό απ΄ όλα όμως είναι, όπως λέει στα «ΝΕΑ» ο Πωλ Κάλας, ότι μπορεί ανάμεσα στον πλανήτη και το άστρο να υπάρχουν και άλλοι πλανήτες που να το τριγυρίζουν σε σταθερή τροχιά. «Με άλλα λόγια, αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είμαστε στο κατώφλι της ανακάλυψης ενός ηλιακού συστήματος, το οποίο να μοιάζει με το δικό μας».

Μήπως αυτό ερμηνεύεται ότι καινούργιος πλανήτης θα μπορούσε να φιλοξενεί ζωή; «Για να μπορέσουμε να απαντήσουμε θα χρειαστούν πολύχρονες παρατηρήσεις με εξελιγμένα όργανα», λέει ο Έλληνας επιστήμονας.

Η σημασία της ανακάλυψης

Η ανακάλυψη και φωτογράφιση του πλανήτη είναι πολύ σημαντική, γιατί αναμένεται να εμπλουτίσει τις γνώσεις των αστροφυσικών για τον τρόπο σχηματισμού των ηλιακών συστημάτων και όχι μόνο. Ο Fomalhaut b έχει ηλικία περίπου 200 εκατομμυρίων ετών και το αστέρι γύρω από το οποίο περιφέρεται, είναι ένα από τα 20 λαμπρότερα που βλέπουμε στον ουρανό. Ο πλανήτης είναι νεαρός σε ηλικία και η μελέτη του μπορεί να μας δώσει επιπλέον πληροφορίες για τον τρόπο που σχηματίζονται οι ατμόσφαιρες στους πλανήτες. Μπορούμε επίσης να καταλάβουμε το πώς έμοιαζαν οι δικοί μας Κρόνος και Δίας όταν είχαν και εκείνοι μικρή ηλικία ενώ την ίδια στιγμή μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για το πώς συμπεριφέρονταν οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος σε μια εποχή όπου βομβαρδίζονταν από αστεροειδείς και κομήτες και αναπροσάρμοζαν τις τροχιές τους εξαιτίας της βαρύτητας άλλων αντικειμένων.

ΤΑ ΝΕΑ, 17/11/2008