Στο χάος βασιλεύει η πειρατεία

Ανεξέλεγκτες διαστάσεις έχει λάβει πλέον το φαινόμενο των πειρατικών επιθέσεων στη θαλάσσια περιοχή του κόλπου του Αντεν, όπου από τις αρχές του έτους ως σήμερα έχουν καταγραφεί περισσότερες από 110 επιθέσεις κατά εμπορικών πλοίων. Η πλέον θεαματική πειρατική επίθεση, από το σύνολο των επιθέσεων που έχουν καταγραφεί, ήταν αυτή που σημειώθηκε στο δεξαμενόπλοιο «Sirius Star» της εταιρείας Saudi Αramco, χωρητικότητας 330.000 τόνων dw, το οποίο μετέφερε αργό πετρέλαιο η αξία του οποίου υπερβαίνει τα 100 εκατ. δολάρια. Η θεαματικότητα της επίθεσης αυτής δεν προέρχεται μόνον από το μέγεθος του πλοίου που δέχθηκε την επίθεση, αλλά και από τον χρόνο κατά τον οποίο εκδηλώθηκε.

Της επίθεσης στο «Sirius Star» είχε προηγηθεί η έντονη παρουσία της ναυτικής αρμάδας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με πλοία της να έρχονται σε επαφή με τους πειρατές, να ανταλλάσσουν πυρά και τις περισσότερες φορές να υπάρχουν νεκροί σομαλοί πειρατές. Η αντίδραση αυτή της ευρωπαϊκής αρμάδας δεν πτόησε τους κουρσάρους, οι οποίοι επέστρεψαν λίγες ώρες αργότερα για να πραγματοποιήσουν το πλέον θεαματικό χτύπημά τους κατά του σαουδαραβικού δεξαμενόπλοιου.

Ως και την Παρασκευή οι πειρατές κρατούσαν το πλοίο και το πλήρωμά του ζητώντας λύτρα ύψους 25 εκατ. δολαρίων προκειμένου να το απελευθερώσουν. Η εταιρεία συνέχιζε να διαπραγματεύεται μαζί τους, παρά την αντίδραση του υπουργού Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας Πρίγκιπα Φεϊζάλ, ο οποίος δήλωσε ότι ο ίδιος δεν θα διαπραγματευόταν με τρομοκράτες και πειρατές, σπεύδοντας όμως να διευκρινίσει ότι σε κάθε περίπτωση η εταιρεία είναι αυτή που αποφασίζει πώς θα χειριστεί το θέμα. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που οι πειρατές μπαίνουν σε διαπραγμάτευση για την απελευθέρωση ομήρων ναυτικών. Υπάρχει καταγεγραμμένο περιστατικό πριν από λίγες εβδομάδες, στο οποίο ναυτιλιακή εταιρεία ελληνικών συμφερόντων διαπραγματευόταν απευθείας με τους πειρατές την απελευθέρωση των ναυτικών που κρατούσαν ως ομήρους μετά την εκδήλωση της επίθεσης στο ελληνόκτητο πλοίο.

Οι πειρατικές επιθέσεις των Σομαλών εκδηλώνονται στον κόλπο του Αντεν, στον Ινδικό Ωκεανό, στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Υεμένης και Σομαλίας. Πρόκειται για μία από τις πλέον πολυσύχναστες θαλάσσιες οδούς του πλανήτη, τις οποίες συνήθως χρησιμοποιούν τα εμπορικά πλοία για να μην κάνουν τον γύρο της αφρικανικής ηπείρου, κάτι που κοστίζει πολύ και σε χρόνο και σε χρήμα. Η ευρωπαϊκή αρμάδα, ενισχυμένη και από ρωσικά πολεμικά πλοία, ο αριθμός των οποίων θα αυξηθεί σύμφωνα με προχθεσινή απόφαση του Κρεμλίνου, αρχικά θέλησε να εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας ασφαλούς διαδρομής, κάτι που εν τέλει απορρίφθηκε δεδομένου ότι πρόκειται για μια γεωγραφική περιοχή μήκους 700 ναυτικών μιλίων και πλάτους 200 ναυτικών μιλίων. Το επιτελείο της αρμάδας απέρριψε το σενάριο αυτό διότι με τις δυνάμεις που διαθέτει, ακόμη και αν ενισχύονταν περαιτέρω, θα ήταν αδύνατον να προσφέρει ασφαλή διέλευση σε έναν τέτοιο γεωγραφικό χώρο.

Η γεωγραφία όμως δεν είναι το μόνο σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ναυτική δύναμη που έχει αναπτυχθεί στην περιοχή για την προστασία των εμπορικών πλοίων. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι η αδυναμία της να εντοπίσει και να επιτεθεί στα σημεία όπου έχουν οι πειρατές τα καταφύγιά τους.

Σύμφωνα με σειρά απόρρητων εκθέσεων που διακινούνται σε επίπεδο Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, οι πειρατές διαθέτουν εμπορικά πλοία-«ξενιστές» που κινούνται στην περιοχή οργανωμένα, χωρίς να δημιουργούν την υποψία ότι μετέχουν σε εγκληματικές ενέργειες. Τα πλοία αυτά είναι νηολογημένα κανονικά και έχουν υψωμένες τις σημαίες των κρατών στα οποία έχουν νηολογηθεί. Πέραν του ότι δεν μπορούν να εντοπιστούν, είναι παρακινδυνευμένο να επιτίθεσαι σε εμπορικά πλοία έχοντας απλά και μόνο την υποψία ότι μεταφέρουν πειρατές. Μόνο κατά τύχη μπορεί να εντοπιστεί ένα τέτοιο πλοίο.

Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός, διαπιστώνοντας την αδυναμία να είναι καταλυτική η παρουσία της ναυτικής αρμάδας στην περιοχή, εξετάζει το ενδεχόμενο να συστήσει στις ναυτιλιακές εταιρείες την αλλαγή της πορείας των πλοίων τους. Καθώς όμως η αλλαγή αυτή προκαλεί σειρά σοβαρών οικονομικών επιβαρύνσεων, ο οργανισμός έχει αποφύγει ως σήμερα να πάρει ανοικτά θέση στο θέμα αυτό. Μελέτες οι οποίες έχουν ήδη γίνει δείχνουν ότι η παράκαμψη της θαλάσσιας οδού του κόλπου του Αντεν αυξάνει τουλάχιστον κατά τέσσερις εβδομάδες το ταξίδι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κόστος της μεταφοράς. Αυτό το αυξημένο κόστος επιχείρησαν κάποιες ναυτιλιακές εταιρείες να το μεταφέρουν στους φορτωτές τους, χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα, δεδομένου ότι η παγκόσμια οικονομική ύφεση δεν επιτρέπει τέτοιου είδους πολυτέλειες. Κάποιες εταιρείες αποφάσισαν μόνες τους να αλλάξουν την πορεία των πλοίων τους, αναλαμβάνοντας το αυξημένο κόστος, κάποιες άλλες όμως απέρριψαν το ενδεχόμενο αυτό, συνεχίζοντας να ταξιδεύουν στην περιοχή. Οι συνεχιζόμενες όμως επιθέσεις προκάλεσαν την άμεση αντίδραση και του ΝΑΤΟ, με τον Γενικό Γραμματέα του κ. Γιαπ ντε Χοπ Σέφερ να δηλώνει ότι όσα συμβαίνουν στον κόλπο του Αντεν«αποτελούν μια πολύ σοβαρή πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα,η οποία καλείται να αντιδράσει».

Ο κ. Σέφερ απέκλεισε το ενδεχόμενο να υπάρξουν εκ μέρους του ΝΑΤΟ χερσαίες επιχειρήσεις στη Σομαλία και πρόσθεσε ότι ήδη πολεμικά σκάφη του ΝΑΤΟ συνοδεύουν εμπορικά πλοία που μεταφέρουν τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης στη Σομαλία, στο πλαίσιο του προγράμματος ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ προς τη χώρα.

ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ (Γενικός γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού)

«Ντροπή για τον πολιτισμό μας»

Την έντονη ανησυχία του, αλλά συνάμα και τη δυσφορία του για τις πειρατικές επιθέσεις κατά εμπορικών πλοίων έχει εκφράσει μιλώντας στο «Βήμα» ο έλληνας γενικός γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) κ. Ευθύμιος Μητρόπουλος, ο οποίος τονίζει ότι«δεν θα σταματήσει ούτε ένα λεπτό να εργάζεται για να παταχθεί αυτό το άθλιο φαινόμενο, το οποίο», όπως αναφέρει,«ντροπιάζει τον πολιτισμό μας».

«Μας απασχολεί», συνεχίζει,«πολύ έντονα το φαινόμενο των πειρατικών επιθέσεων. Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα όχι μόνο για να προστατευθούν αποτελεσματικά τα εμπορικά πλοία,ειδικά εκείνα που ταξιδεύουν στη Σομαλία,αλλά και για να καταπολεμηθεί άμεσα και καίρια αυτό το φαινόμενο σε όλον τον πλανήτη».

Η άμεση και έγκαιρη παρέμβαση του κ. Μητρόπουλου να ζητήσει από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών την παράταση κατά έξι μήνες της Απόφασης 1816, η οποία προβλέπει την ανάπτυξη ναυτικής δύναμης στην περιοχή προκειμένου τα πολεμικά πλοία να αναχαιτίσουν τις επιθέσεις κατά των εμπορικών πλοίων, υπήρξε η απαρχή της δημιουργίας της δύναμης αυτής. Πολύ νωρίτερα βέβαια ναυτικές δυνάμεις από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τον Καναδά κ.α. βρίσκονταν στην περιοχή επιχειρώντας κατά των πειρατών. Η πειρατική επίθεση όμως κατά του ουκρανικού εμπορικού πλοίου «Faina», που κατελήφθη μαζί με το φορτίο του, το οποίο αποτελούνταν από άρματα μάχης, ήταν το περιστατικό που ξεχείλισε το ποτήρι και προκάλεσε την άμεση αντίδραση του ΝΑΤΟ.

Οπως επισημαίνει ο κ. Μητρόπουλος, η Απόφαση 1816 του Συμβουλίου Ασφαλείας προβλέπει ότι τα πολεμικά πλοία που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή μπορούν να επεμβαίνουν όποτε το θεωρούν σκόπιμο και με όποιον τρόπο αποφασίσουν οι διοικητές τους, είτε εντός είτε εκτός των χωρικών υδάτων της Σομαλίας, χωρίς τη συγκατάθεση ή την ενημέρωση της τοπικής κυβέρνησης.

Στη δύναμη αυτή μετέχουν τώρα επτά πολεμικά πλοία από τις ΗΠΑ, τη Μ. Βρετανία, την Ελλάδα, τη Γερμανία (η οποία μετέχει με δύο σκάφη), την Τουρκία και την Ιταλία. Τη σχετική απόφαση για τη συγκρότηση της δύναμης αυτής που φέρει τον κωδικό SΝΜG2 έλαβαν οι υπουργοί Αμυνας του ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνόδου τους που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Οκτωβρίου στη Βουδαπέστη.

ΤΟ ΒΗΜΑ, 23/11/2008