ZEZA ZHKOY
Στο σημερινό σκηνικό της παγκόσμιας οικονομικής ισορροπίας του τρόμου, η οποιαδήποτε «νέα Γιάλτα» που φιλοδοξούν ορισμένοι να εκβιάσουν από τον Μπαράκ Ομπάμα δεν μπορεί να είναι, στην καλύτερη περίπτωση, παρά ένας πρόσκαιρος συμβιβασμός, για τον οποίο όλοι οι πρωταγωνιστές θα μετανιώσουν. Σήμερα, το 2009, καλείται ο 44ος πρόεδρος των ΗΠΑ να καθοδηγήσει τη μεγάλη στροφή της υπερδύναμης. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ εξέφρασε κάποτε την πεποίθηση ότι «η Αμερική πάντα βρίσκει, τελικά, τη σωστή λύση, αφού προηγουμένως έχει εξαντλήσει όλες τις κακές». Και ο Μπαράκ Ομπάμα προσφέρει την ελπίδα αυτής της λυτρωτικής «αλλαγής».
Ωστόσο, οι ανισότητες στην Αμερική είναι σήμερα πιο άγριες από κάθε άλλη φορά μετά το 1929. Οι προκλητικές εκδηλώσεις σπατάλης και παρασιτικής διαβίωσης, τη στιγμή που επιχειρήσεις κλείνουν, εργαζόμενοι απολύονται μαζικώς και συντάξεις κόβονται επειδή «το κράτος δεν έχει λεφτά» (...αλλά έχει για τους τραπεζίτες), αποτελούν πραγματική πρόκληση και θέτουν το αίτημα της αναδιανομής του κοινωνικού πλούτου στο κέντρο των εντεινόμενων κοινωνικών και πολιτικών απαιτήσεων.
Και ο Ομπάμα έχει μια ιερή οργή για όλες τις κοινωνικές ανισότητες που χαρακτηρίζουν τη σημερινή Aμερική.
Ομως, η μεταπολεμική πραγματικότητα παραχωρεί τη θέση της στην πραγματικότητα του 21ου αιώνα όπου μεταξύ άλλων αναβιώνει στην Aμερική και στον υπόλοιπο κόσμο η ύπαρξη ενός «ύπουλου προστατευτισμού». Mετά τη βιομηχανική επανάσταση του 19ου αιώνα οι πλούσιες χώρες του πρώτου «κόσμου» δέσποσαν στην παγκόσμια οικονομία. Oύτως ή άλλως, πάντως, η εποχή αυτή έφθασε στο τέλος της. Αλλά, η οικονομική ισορροπία του τρόμου που έχει ενσκήψει και οι κρίσιμες αποφάσεις για την αμερικανική οικονομία που καλείται να πάρει ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, θα κρίνουν τις τύχες του κόσμου. Δυστυχώς, η σημερινή μισητή ανά τον κόσμο πολιτική του Mπους αφήνει σε «βρώμικη» ομηρία την Αμερική. Οι χώρες πτωχεύουν βαθμιαία, με το να δανείζονται τόσο πολλά χρήματα ώστε οι πιστωτές να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητά τους να αποπληρώσουν το χρέος. Κατόπιν πτωχεύουν ξαφνικά, όταν οι πιστωτές παύουν να τις δανείζουν. Αυτό έχει συμβεί σε κάμποσα έθνη του Tρίτου Kόσμου και εξαιτίας του γεγονότος ότι ήταν αναγκασμένα να δανείζονται σε δολάρια. Καθώς το νόμισμά τους έχανε την εμπιστοσύνη των παγκόσμιων αγορών, κατέρρεε η αξία του έναντι του δολαρίου. Αλλά έτσι αυξανόταν το βάρος του πραγματικού τους χρέους.
Οι αισιόδοξοι λένε... «αυτό δεν μπορεί να συμβεί στις ΗΠΑ». Μολονότι κανένας ηγέτης στον κόσμο δεν θα βύθιζε εκούσια τον κόσμο στην οικονομική καταστροφή, όμως δεν λειτουργούν έτσι οι αγορές ούτε φυσικά η Wall Street. Οι αγορές είναι καθαρά ιδιοτελείς. Και όταν αντιληφθούν ότι οι επενδυτές -Αμερικανοί ή ξένοι- σταματήσουν να επενδύουν μεγάλο μέρος του πλούτου τους σε δολάρια και σε δολαριακά χρεόγραφα, εταιρικά και κρατικά ομόλογα, τότε θα γίνουν όλα γης Μαδιάμ.
Η κυβέρνηση Μπους αφήνει το οικονομικό μέλλον της Αμερικής σε σοβαρό κίνδυνο. Ας μην ξεχνάμε ότι το μέλλον είναι μεγαλύτερο από το παρόν και ότι μια υγιής οικονομία ποτέ δεν αποκτάται με μηδενικό αντάλλαγμα. Τώρα ο Ομπάμα πρέπει να υψώσει φραγμούς στην «ομηρία» της Αμερικής. Ωστόσο, αυτό που θα πρέπει κυρίως να κάνει είναι να αλλάξει τις πολιτικές που εξαναγκάζουν την Aμερική να εκποιεί περιουσιακά της στοιχεία σε ξένους. Αλλά πώς μπορεί να γίνει αυτό όταν προϋποθέτει βαρύτατες οικονομικές θυσίες για τον αμερικανικό λαό. Τώρα διασώζουν τις τράπεζες.
Kαθώς, όμως, η αμερικανική οικονομία έχει εισέλθει σε εξαιρετικά αβέβαιη εποχή και βαθιά ύφεση το «πιστωτικό σύμπαν» πάνω στο οποίο είναι δομημένος ολόκληρος ο καπιταλιστικός κόσμος τρίζει, οι κυριότερες οικονομικές προκλήσεις τείνουν να αποτελέσουν επικίνδυνες εξελίξεις. Η εύθραυστη σχέση οικονομικής αλληλεξάρτησης - γεωπολιτικής σύγκρουσης ανάμεσα στη μόνη υπερδύναμη του μεταψυχροπολεμικού κόσμου, τις ΗΠΑ, και στην ανερχόμενη μεγάλη δύναμη του 21ου αιώνα, την Κίνα, θεωρείται μία από τις κυριότερες παραμέτρους αβεβαιότητας.
Η περίοδος ηγεμονίας των ΗΠΑ παρήλθε και ο Λευκός Οίκος του Μπους έχει χτυπήσει με σεβασμό την πόρτα της Κίνας. Μετά τη «διπλωματία του πιγκ πογκ», που οδήγησε στην ιστορική χειραψία του Ρίτσαρντ Νίξον με τον Μάο Τσε Τουνγκ το 1972, ο «στρατηγικός οικονομικός διάλογος» του Μπους με το Πεκίνο έχει αποτύχει. Oντως, η πολιτική του Πεκίνου είναι γεμάτη από οξυμένες αντιφάσεις. Tο αντιφατικό σχήμα «άγριος» καπιταλισμός με κόκκινη σημαία, η συνύπαρξη ακραίου φιλελευθερισμού στην οικονομία με το αυταρχικό πολιτικό σύστημα, ισορροπεί σε τεντωμένο σκοινί. Ο στόχος του Πεκίνου να δημιουργήσει με τη συσσώρευση δολαριακών ομολόγων ένα ικανό οπλοστάσιο για την περίπτωση που θα χρειασθεί να αντιμετωπίσει μία μελλοντική κρίση με τις HΠA, είναι δίκοπο μαχαίρι.
Βρισκόμαστε πλέον στην εποχή της πάλης μεταξύ δημοκρατικού καπιταλισμού και μονοκομματικού καπιταλισμού, μια μάχη μεταξύ της Ουάσιγκτον με λάβαρο την πολυκομματική ελευθερία και το Πεκίνο με λάβαρο την ανάπτυξη χωρίς περιοριστικούς όρους.
Φυσικά και οι ΗΠΑ έχουν καλούς λόγους να μην εκτοξεύσουν οικονομικούς «πυραύλους» και να μην ενισχύσουν τους κινεζικούς φόβους... Ομως, το Πεκίνο υπενθυμίζει όλο και πιο συχνά προς το αμερικανικό Κογκρέσο την «ισορροπία του τρόμου» στο οικονομικό επίπεδο μεταξύ Αμερικής και Κίνας. Οπως ακριβώς η βεβαιότητα της αμοιβαίας πυρηνικής καταστροφής συγκρατούσε τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ενωση στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η προοπτική της αμοιβαίας οικονομικής κατάρρευσης καταπραΰνει την καχυποψία και τις εχθρικές διαθέσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου.
Η νέα μορφή ισχύος της Κίνας είναι πραγματική. Αλλά είναι πιο εύθραυστη απ’ όσο αντέχει το Πεκίνο. Αυτή είναι μια αλήθεια που ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου δεν έχει την πολυτέλεια να παραγνωρίσει.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 18/1/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου