O Mr Fed προειδοποιεί Κογκρέσο και Κινέζους...

Της Ζέζας Ζήκου

Αυτός ο κεντρικός τραπεζίτης -ο Mr Fed- με ενδιαφέρει εξαιρετικά πολύ. Σε περίοδο επικίνδυνης ακόμη δοκιμασίας για τις οικονομικές συνθήκες και την απασχόληση, με υπερχρεωμένα τα αμερικανικά νοικοκυριά, ο Μπεν Μπερνάνκι αδιαφορώντας για τις χυδαίες επικρίσεις των υπερσυντηρητικών κύκλων και τις αφόρητες πιέσεις της Κίνας, απτόητος συνεχίζει τον 3ο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής (quantitative easing) με αγορές τόσο των ομολόγων του αμερικανικού Δημοσίου όσο και των τιτλοποιημένων ενυπόθηκων δανείων συνολικής αξίας 85 δισ. δολαρίων κάθε μήνα. Μετά την προχθεσινή συνεδρίαση η Fed επιβεβαίωσε ξανά ότι θα κρατήσει τα επιτόκια στα μηδενικά επίπεδα του 0-0,25% έως ότου η ανεργία υποχωρήσει χαμηλότερα από το 6,5%. Μια πολιτική που άρχισε να εφαρμόζει από τον Δεκέμβριο του 2008. Η πολιτική των ριζοσπαστικών μεθόδων της «quantitative easing» από τον Mr Fed -μια πολιτική που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην 95χρονη ιστορία της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ- είναι απαραίτητη. Η στρατηγική αυτή δέχεται καταιγισμό πυρών από τους Ρεπουμπλικανούς και τους Κινέζους. Για να αποτρέψει την οικονομική καταστροφή η Fed αγόρασε αφειδώς ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου συνολικής αξίας 1,7 τρισ. δολαρίων! Αυτός ήταν ο 1ος γύρος, που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2009 και έληξε την άνοιξη του 2010. Στη συνέχεια η Fed υλοποίησε αγορές μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων συνολικής αξίας 600 δισ. δολαρίων, εφαρμόζοντας τον 2ο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης. Το μήνυμά του προχθές ήταν σαφές. Με στόχο να διασφαλιστεί η πορεία σταθερής ανάκαμψης της αμερικανικής οικονομίας και να επανέλθει η καταναλωτική ζήτηση, ο πρόεδρος της Fed θεωρεί ότι χρειάζονται ακόμη τα σωσίβια στήριξης της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Η κλασική αντίρρηση είναι ότι η ποσοτική χαλάρωση θα προκαλέσει άνοδο του πληθωρισμού και συνεπώς θα προξενήσει περισσότερο κακό παρά καλό. Δεν είναι πιθανό. Η χαλαρή νομισματική πολιτική οδηγεί σε άνοδο του πληθωρισμού όταν η οικονομία «υπερθερμαίνεται», όχι όταν υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, όπως σήμερα. Θέτοντας ως στόχο τη χαμηλότερη ανεργία, ο Μπεν Μπερνάνκι, έδωσε το ορθό μήνυμα πως θα πρέπει τα νοικοκυριά να καταναλώσουν και οι επιχειρήσεις να επενδύσουν τώρα, αντί να περιμένουν ο πληθωρισμός να ροκανίσει τις αποταμιεύσεις τους. Η δεύτερη αντίρρηση είναι ότι περαιτέρω ποσοτική χαλάρωση δεν θα βοηθήσει, διότι το πρόβλημα της αμερικανικής οικονομίας δεν σχετίζεται με τα υψηλά επιτόκια. Το ρίσκο μιας νέας επιδείνωσης παραμένει υψηλό, τη στιγμή που οι πόροι που διαθέτουν οι κυβερνήσεις είτε από φορολογικά έσοδα είτε από δανεικά πλησιάζουν τα όριά τους και καταφεύγουν στις μαζικές πωλήσεις κρατικών τίτλων. Οταν οι στρατιές των ανέργων συνεχίζουν να αυξάνονται, υπάρχει έκδηλη ανησυχία σε όλους τους λαούς. Η αντιμετώπιση της κρίσης έγινε με γενναία μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής και τον πακτωλό τρισεκατομμυρίων δολαρίων που έριξαν στο τραπεζικό σύστημα για τη διάσωση των τραπεζών. Μια ματιά στα οικονομικά και τις αγορές με τους παραδοσιακούς φακούς δείχνει ότι πολλές αντιλήψεις οι οποίες έμοιαζαν ακλόνητες τώρα αποδεικνύονται σαθρές. Εν μέσω τέτοιου αποπροσανατολισμού, κίνδυνος είναι να εφαρμοστούν παλαιές ιδέες και σχέσεις σε νέες και ποικίλες προκλήσεις. Ενα τέτοιο λάθος θα ήταν να αποσυρθούν πρόωρα τα μέτρα στήριξης, τα οποία έχουν αρχίσει να σταθεροποιούν την ανάπτυξη. Ομως, η κρίση διεθνώς προκάλεσε την «αποσύζευξη» των βραχυπρόθεσμων και των μακροχρόνιων επιτοκίων. Οι κεντρικές τράπεζες αντέδρασαν με τη λήψη έκτακτων μέτρων και των γνωστών ριζοσπαστικών μεθόδων της «ποσοτικής χαλάρωσης». Δικαίως ή αδίκως, η νέα κρίση βρίσκει τις κεντρικές τράπεζες με έναν μεγαλύτερο ρόλο στις αγορές και την εποπτεία τους. Αυτό θα αμφισβητήσει ένα ακόμη στοιχείο της προ του 2007 συναίνεσης: ότι θα πρέπει να είναι όσο γίνεται πιο απομακρυσμένες από την πολιτική. Μέρος της ελκυστικότητας του δόγματος «ένα εργαλείο, ένας στόχος», ήταν ότι έκανε τη νομισματική πολιτική ένα τεχνικό, και όχι ένα πολιτικό, θέμα. Τα χειρότερα της κρίσης έχουν περάσει, αλλά τα μεγάλα ερωτήματα που άφησε πίσω μένουν να απαντηθούν. Βεβαίως, οι γενναίες ενέσεις ρευστότητας και η μείωση των αμερικανικών και των ευρωπαϊκών επιτοκίων σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα, έχουν λειάνει τις οδυνηρές συνέπειες της κρίσης. Αλλά η ουσιαστική ανάκαμψη με θέσεις εργασίας επειδή η κατανάλωση είναι η ατμομηχανή της αμερικανικής οικονομίας και ολόκληρου του κόσμου, είναι ακόμη πενιχρή. Διαχειριστές τόσο των συντηρητικών όσο και των κερδοσκοπικών κεφαλαίων γνωρίζουν πως οι επενδυτές συχνά έχουν την τάση να συγχωρούν πιο εύκολα αν χάνουν χρήματα και οι άλλοι. Το ίδιο ισχύει και για τις οικονομίες. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 1/2/2013