Ο «ουκρανικός χειμώνας»

Ουκρανία. Μια χώρα-σύνορο, που ταλαντεύεται από τη γέννησή της μεταξύ Ανατολής και Δύσης, χώρα-εκκρεμές, που κατοικείται από ένα σλαβικό έθνος σε αναζήτηση ταυτότητας, έθνος διχασμένο, ένθεν κακείθεν της όχθης του ποταμού Δνείπερου, σημείο τριβής μεταξύ του λατινικού και του κυριλλικού αλφάβητου, μεταξύ της ρωσικής Ορθοδοξίας και της ουκρανικής Εκκλησίας -αλλά και των ουνιτών-, μια χώρα-δημιούργημα του Α′ Παγκοσμίου Πολέμου, ανάχωμα και πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ Μόσχας και Βερολίνου, που καταδυναστεύεται ακόμη από τα φαντάσματα των Τευτόνων ιπποτών, των Κοζάκων, του Ιωσήφ Στάλιν και των Βάφεν Ες Ες.

Στην πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο τον τόνο δίνει ένα ακροδεξιό συνονθύλευμα που προσομοιάζει με τη Χ.Α.

Του Νικόλα Ζηργάνου

Οι βίαιες διαδηλώσεις στο Κίεβο δεν ανέδειξαν -με δραματικό και αιματηρό τρόπο- μόνο το δίλημμα της τεράστιας χώρας για το στρατηγικό της μέλλον, αν δηλαδή θα στραφεί προς μια γερμανοκρατούμενη Ευρώπη ή αν θα παραμείνει στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, αλλά και τη θρησκευτική, γλωσσική, γεωγραφική και ψυχολογική απόσταση που χωρίζει τα δύο στρατόπεδα.

Μήλον της Εριδος

Η Ουκρανία, ο σιτοβολώνας της Ευρώπης, με τις ατελείωτες πεδιάδες και τα εύφορα εδάφη, ήταν πάντα μήλον της Εριδος, κορόνα στο στέμμα των ισχυρών γειτόνων της. Γερμανοί, Σουηδοί, Πολωνοί και Λιθουανοί εισέβαλαν αναρίθμητες φορές ανά τους αιώνες και συγκρούστηκαν με τους Ρώσους για να κερδίσουν το Λβοφ (Λεόπολις) και το Κίεβο. Τώρα, επιστρέφουν με μια χωρίς προσχήματα στήριξη της αντιπολίτευσης, που ανεμίζει την μπλε σημαία της Ευρωλάνδης, αν και ασπάζεται ελάχιστα τις αξίες της.

Στον ετερόκλητο αστερισμό των διαδηλωτών συμμετέχουν τρία κοινοβουλευτικά κόμματα, η ουκρανική εκκλησία, ο ακρο-«Δεξιός Τομέας» (Pavy Sector) και μια μειοψηφία ακτιβιστών και -κυρίως- νεαρών και ανώτερης μόρφωσης Ουκρανών, που απαύδησαν από τη διαφθορά και ζητούν δημοκρατία, ισονομία κι ένα καλύτερο μέλλον.

Στο πολιτικό επίπεδο, η αντιπολίτευση εκφράζεται μέσα από τα μεγάλα κοινοβουλευτικά κόμματα, την «Πατρίδα», τη «Γροθιά» και το «Σβόμποντα», όλα τους εθνικιστικά, δεξιά και βαθιά ρωσόφοβα.

Η «Πατρίδα», με 20% των κοινοβουλευτικών εδρών, είναι αξιωματική αντιπολίτευση και έλκει την καταγωγή της από την «πορτοκαλί επανάσταση» του 2004. Η ηγέτις της «Πατρίδας», η φυλακισμένη πρώην πρωθυπουργός Γιούλια Τιμοσένκο, έχει καταδικαστεί για διαφθορά. Η Τιμοσένκο είναι μια από τις πλουσιότερες γυναίκες στον κόσμο, έγινε «ολιγάρχης» επί των ημερών της μετάβασης στη «Δημοκρατία» και ελέγχει μεταξύ άλλων εταιρείες φυσικού αερίου και πετρελαίου. Αποτελεί παράδειγμα παράνομου πλουτισμού και διαπλοκής, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τη Γερμανία, την Πολωνία και τις Βαλτικές Χώρες να της δίνουν αμέριστη στήριξη.

Η «Ουκρανική Δημοκρατική Συμμαχία για τη Μεταρρύθμιση» (UDAR), που σημαίνει «γροθιά» (και στα ουκρανικά και στα ρωσικά), με ηγέτη τον παγκόσμιο πρωταθλητή πυγμαχίας Βιτάλι Κλιτσκό, είναι το αγαπημένο παιδί του Ιδρύματος Αντενάουερ το οποίο αντικατέστησε τον Σόρος. Το Βερολίνο, η Βαρσοβία και η Ρίγα στηρίζουν οικονομικά, πολιτικά, αλλά και οργανωτικά τον ανερχόμενο Κλιτσκό, που ασπάζεται το νεοφιλελεύθερο μοντέλο. Ο μόνιμος κάτοικος ΗΠΑ και γερμανοτραφής Κλιτσκό δέχτηκε επίθεση από ακροδεξιούς στην «Ευρω-Πλατεία» ως «μετριοπαθής» και είναι σήμερα, σύμφωνα με τα γκάλοπ, ο πιο δημοφιλής πολιτικός της χώρας. Το UDAR, όπως και η «Πατρίδα», έχουν καθεστώς παρατηρητή στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.

Ο τρίτος εταίρος της αντιπολίτευσης είναι το «Σβόμποντα», που γεννήθηκε το 1991 ως καθαρά ακροδεξιό και αντικομμουνιστικό και μεταλλάχθηκε το 2004 σε «α λα Μαρίν Λεπέν» κόμμα, ενδυόμενο έναν μανδύα «μετριοπάθειας». Ο σημερινός ηγέτης του, Ολεγκ Τιανίμποκ, ένας λύκος που έγινε κοκκινοσκουφίτσα, εκδιώχθηκε από την κοινοβουλευτική ομάδα της «Πατρίδας» όταν έβγαλε το 2004 στη Βουλή έναν υβριστικό και ακατάληπτο λόγο-κάλεσμα σε εξέγερση ενάντια στη «ρωσο-εβραϊκή μαφία». Βαθιά ξενόφοβος και ρατσιστής, ένας Καρατζαφέρης με περισσότερη τεστοστερόνη, είναι το αγαπημένο παιδί της Ορθόδοξης Ουκρανικής Εκκλησίας (Πατριαρχείο Κιέβου) και των ουνιτών, που προσεύχονται μαζί του στα οδοφράγματα.

Ο ουκρανικός εθνικισμός και η ανεξαρτησία της χώρας εκφράστηκαν το 1992 και με τη διάσπαση της ορθόδοξης τοπικής εκκλησίας. Οι εθνικιστές ίδρυσαν την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία – Πατριαρχείο Κιέβου και έκοψαν τους δεσμούς από το Πατριαρχείο της Μόσχας, που δεν τους αναγνωρίζει και τους θεωρεί σχισματικούς. Η πλειονότητα των ορθοδόξων της Ουκρανίας συντάσσονται με τη Μόσχα και έχουν τη Μητρόπολή τους στο ιστορικό μοναστήρι της Λαύρας στο Κίεβο, στην ανατολική όχθη του Δνείπερου.

Το σύνθημα του «Σβόμποντα», που δέχεται ως μέλη μόνο «καθαρούς» Ουκρανούς, είναι: «Με τις δικές μας Αρχές, περιουσία, αξιοπρέπεια, στη δική μας πατρίδα που μας την έδωσε ο Θεός». Το «Σβόμποντα» (Ελευθερία) είναι μέλος της «Συμμαχίας Ευρωπαϊκών Εθνικών Κινημάτων», στην οποία συμμετέχουν μεταξύ άλλων ακροδεξιών το Jobbik της Ουγγαρίας, η Ataka της Βουλγαρίας, το BNP της Βρετανίας και φυσικά η Μαρίν Λεπέν.

Ομως, στους δρόμους και στην πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο, τον τόνο της αντιπαράθεσης και της σύγκρουσης τον δίνει ένα ακροδεξιό συνονθύλευμα που προσομοιάζει με τη Χρυσή Αυγή.

Αυτοαποκαλούνται «Δεξιός Τομέας» και είναι μια άμορφη συμμαχία νεοναζιστικών κινήσεων και χούλιγκαν, χωρίς κοινό ηγέτη και οργανωτική σύνδεση. Οι νεαροί, με τα στρατιωτικά ρούχα, τα μεταλλικά ρόπαλα, τα κράνη, τις βόμβες μολότοφ και τα αεροβόλα όπλα, συγκρούονται άγρια με τους σιδηρόφραχτους αστυνομικούς κάτω από νεοναζιστικές σημαίες και σύμβολα. Φανατικοί «πατριώτες», πολλοί είναι βετεράνοι του πολέμου στο Αφγανιστάν, ρατσιστές, αντισημίτες και ομοφοβικοί, νοσταλγοί των Ες Ες και των ντόπιων κουίσλινγκ.

Νεοναζιστική περιφρούρηση

Κυρίαρχο ρόλο παίζει η νεοναζιστική ομάδα «Ουκρανική Αυτοάμυνα» (UNA-UNSO), τα μέλη της οποίας αποτελούσαν την επιτροπή περιφρούρησης της «πορτοκαλί επανάστασης», ρόλο που έσπευσαν να αναλάβουν και πάλι, αυτή τη φορά για λογαριασμό των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων της αντιπολίτευσης, που φραστικά καταδικάζει τις ακρότητες και τη βία. Ωστόσο, τα τρία δεξιά κόμματα τους χρησιμοποιούν «εργαλειακά» για να αποκτήσουν πόντους στην πολιτική διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση. Η οργάνωση γεννήθηκε στη Δυτική Ουκρανία από τον Γιούρι, γιο του διαβόητου συνεργάτη των ναζί στον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο, στρατηγό Ρομάν Σούκεβιτς, στρατιωτικό διοικητή της αντικομμουνιστικής «πέμπτης φάλαγγας» Ουκρανική Λεγεώνα.

Μέλη της UNA-UNSO, που έχει στη σημαία της τον μαύρο τευτονικό σταυρό σε κόκκινο φόντο, πολέμησαν ως εθελοντές στον πρώτο πόλεμο της Τσετσενίας, στη Νότια Οσετία και στη Γεωργία κατά των Ρώσων, ενώ συνδέονται και με εγκληματική δραστηριότητα. Δίπλα τους έχουν άλλες νεοναζιστικές ομάδες, όπως η «Νέα Τάξη», η «Τρίαινα», μέλη της οποίας έχουν συλληφθεί στο παρελθόν με βαρύ οπλισμό, και το SNA, μέλη του οποίου έχουν καταδικαστεί στο παρελθόν για βομβιστικές επιθέσεις. Στα ίδια χαρακώματα βρίσκονται και πολλοί χούλιγκαν που λύνουν εκτός γηπέδου τις διαφορές τους με την αστυνομία.

Ο «ουκρανικός χειμώνας» πήρε το στίγμα του στους δρόμους από την Ακροδεξιά και στο πολιτικό επίπεδο από τη Δεξιά, με τις πραγματικές φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις μειοψηφικές και εγκλωβισμένες σε μια σύγκρουση, τα χαρακτηριστικά της οποίας απέχουν πολύ από τις ευρωπαϊκές αξίες.

Σύνδεση χωρίς… διαβατήριο

Η αντιπολίτευση της Ουκρανίας ζητάει τη σύνδεση με την Ευρώπη, μια Ευρώπη που όμως δεν είναι διατεθειμένη ούτε να συνδράμει οικονομικά την υπό πτώχευση ουκρανική οικονομία ούτε και να δώσει ευρωπαϊκό διαβατήριο στους κατοίκους της. Η Ουκρανία -και αυτό το γνωρίζουν όλοι στις Βρυξέλλες- είναι πολύ μεγάλη και πολύ φτωχή για να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πέρα από τις ρωσικές αντιρρήσεις και την πρόθεση της Μόσχας να κρατήσει υπό τη σκιά της το Κίεβο. Το ερώτημα είναι αν η Γερμανία θα φτάσει στα άκρα για να στηρίξει την αντιπολίτευση, διακινδυνεύοντας τις σχέσεις της με τη Ρωσία, και αν τελικά θα παραμείνουν μόνοι και περιθωριακοί οι Πολωνοί και οι Λιθουανοί πιστοί στο όραμά τους να κατακτήσουν με άλλον τρόπο τα εδάφη που έχασαν από τους Ρώσους στους μεσαιωνικούς χρόνους. Ο ρεαλισμός υπαγορεύει στο Βερολίνο να κάνει ένα βήμα πίσω και ταυτόχρονα να αναγκαστεί η ουκρανική αντιπολίτευση να απομονώσει τους νεοναζί και τους χούλιγκαν. Σε αντίθετη περίπτωση κι αν δεν βρεθεί τελικά πολιτικός συμβιβασμός, η Ουκρανία κινδυνεύει να διολισθήσει σε εμφύλια σύρραξη.

Οι καμπάνες της διχασμένης χώρας δεν χτυπούν μόνο για τα θύματα, αλλά σημαίνουν και την ώρα της κρίσης. Σύντομα, η πολιτική και οικονομική ελίτ της χώρας θα αναγκαστεί να λάβει -υπό πίεση- την πλέον δύσκολη απόφαση: να αποδεχτεί ή να απορρίψει το πακέτο 15 δισ. δολαρίων (με αγορά κρατικών ουκρανικών ομολόγων) που προσφέρει ο Πούτιν ως σωσίβιο στα άδεια κρατικά ταμεία, μαζί με προνομιακές, φτηνότερες τιμές φυσικού αερίου. Είναι μια προσφορά που δεν δίνει η Ευρώπη και είναι ταυτόχρονα το τίμημα-τυράκι που προσφέρει η Μόσχα για να αποφευχθεί η χρεοκοπία της Ουκρανίας, με αντάλλαγμα να κλείσει η ευρωπαϊκή προοπτική και να παραμείνει η χώρα στη σφιχτή αγκαλιά του Κρεμλίνου. Στην πράξη, οι Ουκρανοί είναι μπροστά στο (πλαστό;) δίλημμα: ανεξαρτησία και πτώχευση με ευρωπαϊκά κόλλυβα, ίσως και διάσπαση, ή οικονομική σωτηρία και πολιτική υποτέλεια;

efsyn.gr