Γιατί το ισχυρό δολάριο κάνει τις αγορές άνω-κάτω

ΑΠΟΔΟΣΗ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΝΙΔΗ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ

Στις αρχές του 2014 οι αγορές εμπορευμάτων τα πήγαιναν περίφημα. Η Κίνα είχε μεγάλη «όρεξη» για πρώτες ύλες και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανέμενε έναν αξιοπρεπή ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας στο σύνολο του έτους, πράγμα που σήμαινε αυξανόμενη ζήτηση για... τα πάντα: από πετρέλαιο έως και βαμβάκι. Στη συνέχεια, όμως, το ξόρκι λύθηκε. Τον Ιούλιο η Κίνα ανακοίνωσε μείωση των εισαγωγών πετρελαίου και χαλκού. Δεδομένου ότι η χώρα αποτελεί τον κορυφαίο καταναλωτή οποιουδήποτε, λίγο-πολύ, πράγματος αντλείται ή εξορύσσεται από το έδαφος, τα νέα «βύθισαν» τις τιμές των εμπορευμάτων. Στις 2 Οκτωβρίου το πετρέλαιο έχασε το επίπεδο των 90 δολαρίων το βαρέλι για πρώτη φορά έπειτα από 17 μήνες. Η παγκόσμια ανάπτυξη είχε βαλτώσει και οι εταιρείες εμπορευμάτων βρέθηκαν αντιμέτωπες με πολύ χαμηλότερη ζήτηση από ό,τι ανέμεναν τον Ιανουάριο. 

Το βασικότερο πρόβλημα είναι ότι τα μέτρα τόνωσης της Κίνας απέτυχαν να ενισχύσουν την οικονομική της ανάπτυξη. Οι τρεις βασικοί κανόνες της ζήτησης εμπορευμάτων, σύμφωνα με την Quincy Krosby, στρατηγική αναλύτρια της Prudential Financial, είναι «η Κίνα, η Κίνα και η Κίνα». Το θεαματικό ράλι της τελευταίας δεκαετίας –όπως αποτυπώνεται από τον δείκτη Εμπορευμάτων που καταρτίζει το Bloomberg, ο οποίος σχεδόν τριπλασιάστηκε από τις αρχές του 2002 μέχρι το 2008– στηρίχθηκε στον διψήφιο ρυθμό της κινεζικής ανάπτυξης. Ο «καλπασμός» έχει γίνει πλέον γρήγορος βηματισμός, με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου να ετοιμάζεται για τον βραδύτερο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της τελευταίας 20ετίας. 

Το «made in China» ράλι των τιμών ώθησε τις επενδύσεις στη νέα παραγωγή σιδηρομεταλλεύματος, χαλκού και πετρελαίου. Στις αρχές Οκτωβρίου το ΔΝΤ υποβάθμισε την πρόβλεψή του για την παγκόσμια ανάπτυξη το 2015 στο 3,8%, από 4% προηγουμένως. «Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη έχει ατονήσει με έναν τρόπο που κανείς δεν είχε προβλέψει στις αρχές του έτους», λέει ο Ed Morse, επικεφαλής ερευνών της παγκόσμιας αγοράς εμπορευμάτων της Citigroup. 

Ο ρόλος του δολαρίου 

Την πτώση των τιμών εμπορευμάτων έρχεται να επιδεινώσει το ισχυρό δολάριο, που βρίσκει στήριξη στην αρκετά εύρωστη κατάσταση της οικονομίας των ΗΠΑ σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Το πρόβλημα γίνεται ιδιαίτερα αισθητό στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, που αποτελούν βασικούς καταναλωτές εμπορευμάτων, όπως το σιδηρομετάλλευμα και ο χαλκός, τα οποία χρησιμοποιούν τόσο για τις εγχώριες υποδομές όσο και για την παραγωγή προϊόντων που θα πουλήσουν στο εξωτερικό. Το δολάριο έχει ενισχυθεί 5,6% από τις 30 Ιουνίου, έναντι 10 ξένων νομισμάτων. Δεδομένου ότι το παγκόσμιο εμπόριο αγαθών πραγματοποιείται σε δολάρια, οι αναπτυσσόμενες χώρες με ασθενές νόμισμα πρέπει να δαπανήσουν περισσότερα για τα προϊόντα που θέλουν. 

Η αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων ήρθε νωρίς το 2014, καθώς η ξηρασία στη Βραζιλία κατέστρεψε τις καλλιέργειες καφέ, η σφοδρή κακοκαιρία στις ΗΠΑ ενίσχυσε τη ζήτηση για φυσικό αέριο και ο πόλεμος στην Ουκρανία ώθησε τους επενδυτές στο ασφαλές «καταφύγιο» του χρυσού. Παράγοντες σαν αυτούς έχουν έκτοτε εξαφανιστεί ή αντιστραφεί. Οι traders πετρελαίου ανέμεναν ότι η βία στη Μέση Ανατολή θα δημιουργούσε εμπόδια στην προσφορά, αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ και, αντ’ αυτού, δημιουργήθηκε υπερπροσφορά. Στο μεταξύ, ο επίμονα χαμηλός πληθωρισμός περιόρισε την επενδυτική ελκυστικότητα του χρυσού. «Οι έκτακτοι παράγοντες που έδωσαν ώθηση σε πολλές αγορές νωρίτερα το τρέχον έτος –ο καιρός ή ακόμη και η γεωπολιτική– έχουν εξασθενήσει», λέει ο Kevin Norrish, αναλυτής εμπορευμάτων της Barclays. 

Η περίπτωση του πετρελαίου 

Ένας από τους βασικούς καταλύτες για τη μείωση της τιμής του πετρελαίου είναι η άνευ προηγουμένου αύξηση της παραγωγής των ΗΠΑ, χάρη στην πρακτική του fracking, που δημιουργεί πλεονάζουσα προσφορά. Το δολάριο αντλεί ισχύ από την αμερικανική παραγωγή πετρελαίου, που αγγίζει υψηλό 28 ετών, τον περιορισμό των εισαγωγών και το συρρικνούμενο εμπορικό έλλειμμα. Η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ και το Ιράν έχουν προβεί σε μείωση των τιμών αντί της παραγωγής: προτιμούν να αφήσουν τις τιμές να πέσουν από το να χάσουν μερίδιο αγοράς. Ίσως επίσης προσπαθούν να βγάλουν εκτός αγοράς τους πιο «ακριβούς» Αμερικανούς παραγωγούς, σχολίασε πρόσφατα ο T. Boone Pickens, ο οποίος έχει κερδίσει δισεκατομμύρια από συναλλαγές σε πετρέλαιο. 

Οι Αμερικανοί καταναλωτές καλωσορίζουν το φθηνότερο πετρέλαιο. Εάν οι τιμές σταθεροποιηθούν στα τρέχοντα επίπεδα, το μέσο νοικοκυριό θα εξοικονομήσει σε ετήσια βάση το ισοδύναμο μιας φορολογικής μείωσης 600 δολαρίων, εκτιμά ο Morse της Citigroup. Η αμόλυβδη βενζίνη κινείται τώρα κατά μέσο όρο στα 3,18 δολάρια το γαλόνι, ήτοι στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Φεβρουάριο του 2011. Οι παραγωγοί, ωστόσο, γίνονται δέκτες της οργής των επενδυτών, καθώς η πτώση των τιμών διαβρώνει τις ταμειακές ροές, καθιστώντας πιο δύσκολη την αποπληρωμή των χρεών των πετρελαϊκών εταιρειών και πιθανότατα ασύμφορες τις νέες γεωτρήσεις. 

Ήδη ορισμένες εταιρείες εμπορευμάτων έχουν ανακοινώσει περικοπές, μεταξύ των οποίων οι κορυφαίες μεταλλευτικές Rio Tinto Group και η BHP Billiton. Από την πλευρά τους, καταναλώτριες εταιρείες εμπορευμάτων, όπως η Delta Air Lines (καύσιμα αεριωθουμένων), η Gap (βαμβάκι) και η JM Smucker (σογιέλαιο και φιστίκια), έχουν δηλώσει ότι επωφελούνται από το χαμηλότερο κόστος. Το πρόβλημα είναι ότι, όσο πιο ισχυρό γίνεται το δολάριο, τόσο πιο φθηνά θα φαίνονται τα εμπορεύματα στους Αμερικανούς – τόσο περισσότερο θα επιβραδύνεται ο πληθωρισμός. Αυτό, όμως, με τη σειρά του, θα τροφοδοτεί εκ νέου την άνοδο του δολαρίου. 

capital.gr