Ιστορική συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν - Ποια τα κύρια σημεία

Γεγονός αποτελεί πλέον η συμφωνία στις συνομιλίες των Έξι και της Τεχεράνης για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι πρώτες αντιδράσεις από το Ισραήλ ήρθαν πριν την επίσημη ανακοίνωση της συμφωνίας, με τον Νετανιάχου να την χαρακτηρίζει «μεγάλο λάθος ιστορικών διαστάσεων».

Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) ανακοίνωσε πως υπογράφηκε «οδικός χάρτης» για επιθεωρήσεις της σε εγκαταστάσεις του Ιράν και επίλυση όλων των εκκρεμοτήτων μέχρι το τέλος του χρόνου, όπως και ότι συμφωνήθηκε ξεχωριστός «διακανονισμός» για την εγκατάσταση στο Παρσίν.

Tα κύρια σημεία της συμφωνίας:

Περιορισμός του εμπλουτισμού ουρανίου

Κύριος στόχος είναι η εφαρμογή αυστηρών περιορισμών ώστε να διασφαλισθεί ότι το «Breakout», ο χρόνος που χρειάζεται για τον εμπλουτισμό ουρανίου με σκοπό την κατασκευή ατομικού όπλου, θα είναι τουλάχιστον ένα έτος επί μία δεκαετία.

Περιορισμός παραγωγής πλουτωνίου

Η συμφωνία προβλέπει ότι ο αντιδραστήρας βαρέος ύδατος του Αράκ θα τροποποιηθεί ώστε να μην έχει την ικανότητα παραγωγής πυρηνικού καυσίμου για στρατιωτικούς σκοπούς

Ενίσχυση των επιθεωρήσεων

Εφαρμογή καθεστώτος ενισχυμένων επιθεωρήσεων κατά τη διάρκεια ισχύος της συμφωνίας, αλλά και μετά από αυτή για ορισμένες δραστηριότητες. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενεργείας θα μπορεί να επαληθεύει μέσω των επιθεωρήσεων τη λειτουργία των ιρανικών συσκευών φυγοκέντρησης για περίοδο είκοσι ετών και της παραγωγής συμπυκνωμένου ουρανίου (yellow cake) για περίοδο είκοσι πέντε ετών. Η Τεχεράνη δεσμεύεται να εφαρμόσει και να επικυρώσει το συμπληρωματικό πρωτόκολλο της IAEA που επιτρέπει τις εις βάθος επιθεωρήσεις.

Άρση των κυρώσεων

Οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών θα αρθούν με την εφαρμογή από το Ιράν της συμφωνίας μετά την περί αυτού επαλήθευση της IAEA (αρχές 2016). Η ίδια διαδικασία θα ακολουθηθεί για την άρση των κυρώσεων του ΟΗΕ.

Εμπάργκο επί των όπλων-πυραυλικό πρόγραμμα

Οι κυρώσεις που αφορούν το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων και την προμήθεια επιθετικών οπλικών συστημάτων διατηρούνται. Η απαγόρευση μεταφοράς ευαίσθητων υλικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο ιρανικό βαλλιστικό πρόγραμμα παραμένει σε ισχύ για οκτώ χρόνια, εκτός της περίπτωσης που το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ θα δώσει συγκεκριμένη άδεια. 

Οι πρώτες αντιδράσεις από το Ισραήλ ήρθαν πριν την επίσημη ανακοίνωση της συμφωνίας, με τον Νετανιάχου να την χαρακτηρίζει «μεγάλο λάθος ιστορικών διαστάσεων». Συμφωνία με το Ιράν, είπε την Τρίτη, θα επιτρέψει στην Τεχεράνη «να συνεχίσει την επιθετική της στάση και να τρομοκρατεί την περιοχή».

Ο Ομπάμα χαιρετίζει τη συμφωνία

Με ενθουσιασμό χαιρέτισε ο αμερικανός πρόεδρος τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, «μία συμφωνία που κόβει κάθε δρόμο για τη δημιουργία πυρηνικών όπλων και κάνει πιο ασφαλείς τις ΗΠΑ και ολόκληρο τον κόσμο». Αμέσως μετά την ανακοίνωση των επιτυχών διαπραγματεύσεων στη Βιέννη, ο Μπαράκ Ομπάμα μίλησε για μία ευκαιρία που έπρεπε να αδράξει η Ομάδα των Εξι και προειδοποίησε το Κογκρέσο ότι θα ασκήσει βέτο σε οποιαδήποτε νομοθεσία επιχειρήσει να σταθεί εμπόδιο στην επιτυχή εφαρμογή της συμφωνίας. 

«Βάση της συμφωνίας υπήρξε η διαπίστωση και όχι η εμπιστοσύνη», υπογράμμισε ο Ομπάμα, για να εξηγήσει ευθύς αμέσως – στους Ρεπουμπλικανούς - ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να απορριφθεί, θα ήταν «ανεύθυνη». «Για να το θέσω πιο απλά: ανυπαρξία συμφωνίας σημαίνει ευκαιρία για περισσότερους πολέμους στη Μέση Ανατολή», δήλωσε χαρακτηριστικά. 

«Οι ΗΠΑ με τους διεθνείς εταίρους πέτυχαν κάτι το οποίο εμπόδιζε η εχθρότητα δεκαετιών: μία μακροπρόθεσμη, ολοκληρωμένη συμφωνία με το Ιράν, η οποία θα εμποδίσει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων», τόνισε ο Ομπάμα. «Ας μη διαπραγματευτούμε ποτέ από φόβο. Αλλά ας μη φοβόμαστε να διαπραγματευτούμε», πρόσθεσε εξαίροντας την αμερικανική διπλωματία, που «μπορεί να κάνει την πραγματική, ουσιαστική αλλαγή». 

Σε κάθε περίπτωση, απαντώντας κυρίως στους πολιτικούς του αντιπάλους, οι οποίοι από την πρώτη του προεκλογική εκστρατεία, το 2008, τον επικρίνουν για την προσπάθεια προσέγγισης με τους παραδοσιακούς εχθρούς των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Ομπάμα ξεκαθάρισε ότι η συμφωνία δεν ισοδυναμεί με απουσία ελέγχων ούτε ασφαλώς επιλύει όλες τις διαφορές. 

Η Ουάσινγκτον, επισήμανε ο αμερικανός πρόεδρος, θα ελέγχει τις πυρηνικές δραστηριότητες της Τεχεράνης και βεβαίως οι κυρώσεις που αφορούν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλα ζητήματα στο Ιράν θα παραμείνουν.

Ικανοποιημένη η διεθνής κοινότητα, πλην της Σαουδικής Αραβίας

Την ικανοποίησή τους για την οριστικοποίηση της συμφωνίας εξέφρασαν ο Βλαντίμιρ Πούτιν και πολλοί άλλοι ξένοι ηγέτες.

Ο Πούτιν σημείωσε ότι με τη συμφωνία ανοίγει ο δρόμος για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στη Μέση Ανατολή.

Ο τούρκος υπουργός Οικονομικών δήλωσε ιδιαίτερα ικανοποιημένος, καθώς η συμφωνία - όπως είπε - θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο τις διμερείς οικονομικές σχέσεις. 

Ο τούρκος υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ από την πλευρά του δήλωσε πως η συμφωνία είναι μία «πολύ θετική εξέλιξη», η οποία θα μπορούσε να απελευθερώσει τις επενδύσεις στην Ισλαμική Δημοκρατία.

Η Τουρκία είναι μεγάλος εισαγωγέας ιρανικού φυσικού αερίου. Οι εισαγωγές της από το Ιράν είχαν φθάσει σχεδόν τα 10 δισ. δολάρια το 2014, ενώ οι εξαγωγές της ανέρχονταν συνολικά σε περίπου 4 δισ. δολάρια.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Λοράν Φαμπιους διαβεβαίωσε επίσης ότι η συμφωνία θα είναι αρκετά στέρεη για τουλάχιστον δέκα χρόνια και πως οι μεγάλες δυνάμεις θα παρακολουθούν προσεκτικά πώς το Ιράν θα χρησιμοποιήσει τα χρήματα που θα προέλθουν από την άρση των κυρώσεων.

Τον σύμμαχο του καθ’ όλη τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία συνεχάρη και ο σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Ασαντ. 

Στον αντίποδα, η Σαουδική Αραβία προειδοποίησε για μία κακή συμφωνία, εάν η μείωση των κυρώσεων επιτρέψει στο Ιράν να σπείρει χάος στην ευρύτερη περιοχή.

Ροχανί: «Σημείο εκκίνησης για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης η συμφωνία»

«Ο Θεός εισάκουσε τις προσευχές του ιρανικού λαού», δήλωσε ο πρόεδρος Χασάν Ροχανί χαιρετίζοντας τη συμφωνία της Βιέννης για το πυρηνικό ιρανικό πρόγραμμα έπειτα από διαπραγματεύσεις δέκα ετών, κατά τη διάρκεια διαγγέλματός του που μεταδόθηκε από την ιρανική τηλεόραση, κάνοντας λόγο για ένα σημείο εκκίνησης για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης.

Το διάγγελμα του ιρανού προέδρου μεταδόθηκε λίγα λεπτά μετά το διάγγελμα του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, το οποίο μεταδόθηκε επίσης ζωντανά από την ιρανική τηλεόραση.

Η πυρηνική συμφωνία με τις μεγάλες δυνάμεις θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο συνεργασίας με τον έξω κόσμο, έπειτα από χρόνια κυρώσεων, δήλωσε ο Χασάν Ροχανί κάνοντας την πρόβλεψη ότι το αμοιβαία επωφελές αποτέλεσμα θα εξαφανίσει σταδιακά την αμοιβαία καχυποψία.

Ο πρόεδρος του Ιράν υποσχέθηκε επίσης ότι η Τεχεράνη θα τηρήσει τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη συμφωνία, υπό τον όρο ότι οι μεγάλες δυνάμεις θα πράξουν το ίδιο και πρόσθεσε ότι η συμφωνία προστατεύει τα κεκτημένα από το πυρηνικό πρόγραμμα που η Δύση θεωρεί ότι είχε ως στόχο την ανάπτυξη ατομικού όπλου. 

Ο ιρανός πρόεδρος απηύθυνε έκκληση στις γειτονικές χώρες να αγνοήσουν την προπαγάνδα του Ισραήλ, λέγοντας ότι το Ιράν μοιράζεται ένα κοινό συμφέρον στη διατήρηση της σταθερότητας στην περιοχή.

ΤΟ ΒΗΜΑ