Επικίνδυνες παραβιάσεις πάνω από το Αιγαίο

Μια επικίνδυνη αναχαίτιση τουρκικού F-16 στην περιοχή νότια της Λήμνου προ 12 ημερών προκάλεσε στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας, στο υπουργείο Εξωτερικών και στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας κατ’ αρχάς έντονο εκνευρισμό και κατόπιν έντονη διαμαρτυρία προς τις αντίστοιχες τουρκικές αρχές. Υψηλόβαθμες πηγές του Πενταγώνου τονίζουν στην «Κ» ότι το εξαιρετικά επικίνδυνο περιστατικό των ριψοκίνδυνων ελιγμών του F-16 με σβηστά τα φώτα πλοήγησης δεν είναι το πρώτο που έχει συμβεί, ωστόσο αυτή τη φορά αποτυπώθηκε από τα ραντάρ των νατοϊκών πλοίων τα οποία περιπολούν στην περιοχή. Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι περιστατικά όπως αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνα, ακόμη και αν αντιμετωπισθούν από την τουρκική οπτική γωνία, βάσει της οποίας «παραβιάσεις γίνονται και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου».

Η δράση των πλοίων του ΝΑΤΟ (επί της ουσίας μόνο του γερμανικού «Bonn», το οποίο κινείται βάσει της διπλωματικής άδειας που έλαβε από την Τουρκία μεταξύ Λέσβου και Μικράς Ασίας) δεν λειτουργεί αποτρεπτικά για τα τουρκικά αεροσκάφη, ενώ και τα σήματα που αποστέλλονται από τα πλοία της Συμμαχίας για την κίνηση λέμβων με πρόσφυγες αγνοούνται στην πλειονότητά τους. Από τις 11 Φεβρουαρίου, οπότε και ελήφθη σε επίπεδο υπουργών Αμύνης του ΝΑΤΟ η απόφαση για δράση πλοίων της Συμμαχίας στο Αιγαίο, στο πλαίσιο της αποτροπής των προσφυγικών ροών, μέχρι και τις 10 Μαρτίου, πάνω από το Αιγαίο σημειώθηκαν συνολικά 225 παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου και παραβάσεις του FIR Αθηνών. Αν σε αυτή την εικόνα προστεθεί το γεγονός ότι οι τουρκικές αρχές εξακολουθούν να εκδίδουν NOTAM και NAVTEX με τις οποίες δεσμεύονται περιοχές στα διεθνή ύδατα και, πλαγίως, προωθούνται οι πάγιες διεκδικήσεις τους στο Αιγαίο, γίνεται αντιληπτό ότι η νατοϊκή παρουσία δεν διαταράσσει στο ελάχιστο τα ειωθότα.

Προκύπτει, επίσης, ότι η φύση της δράσης της SNMG 2 στο Αιγαίο παραμένει, από την πλευρά της Τουρκίας, τουλάχιστον αδιευκρίνιστη. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, την περασμένη Δευτέρα, κατά τις διαδοχικές συναντήσεις του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Π. Καμμένο και τον Τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, η επιχείρηση στο Αιγαίο λίγο έλειψε να τιναχθεί στον αέρα.

Ειδική άδεια

Από την πλευρά της Τουρκίας ζητήθηκε να υπάρχει ξεχωριστή διπλωματική άδεια για κάθε κίνηση της μοίρας, κάτι το οποίο προκάλεσε την ελληνική αντίδραση σε πολλαπλά επίπεδα. Τελικώς αποφασίστηκε ότι θα πρέπει να υπάρξει μόνο μία διπλωματική άδεια (γνωστή στη διπλωματική γλώσσα ως «blanket diplomatic clearance»), η οποία θα επιτρέπει στον διοικητή της μοίρας, σε συντονισμό με τη ναυτική διοίκηση του ΝΑΤΟ (MARCOM) στο Νόρθγουντ της Αγγλίας, να κινητοποιεί τα πλοία που τελούν –καθένα υπό τη σημαία του κράτους που τα έχει αποσπάσει στην SNMG 2– υπό τις εντολές του, δίχως να χρειάζεται κάθε φορά νέα διαδικασία. Αυτές οι τεχνικές λεπτομέρειες μπορεί να μοιάζουν μικρής σημασίας για τον εξωτερικό παρατηρητή, ωστόσο πιθανή παράβλεψή τους μπορεί να έχει ουσιαστικής σημασίας επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα της επιχείρησης.

Ένα άλλο σημείο που βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση από την ελληνική πλευρά είναι η χάραξη των τομέων επιχειρησιακής ευθύνης. Η ελληνική αντιπροσωπεία ευθύς εξαρχής κατέθεσε ως πρόταση έναν τομέα ευθύνης από τον Έβρο έως το Καστελλόριζο, ο οποίος θα κατατμηθεί σε τουλάχιστον τέσσερις ή πέντε υποτομείς. Ο πρώτος και ο δεύτερος είναι εκείνοι που έχουν τεθεί σε ισχύ έως αυτή τη στιγμή και εκτείνονται ο ένας από τη Λήμνο έως τη Λέσβο και ο άλλος από τη Χίο έως και την Ικαρία. Οι δύο επόμενοι τομείς επιχειρησιακής δράσης θα χωρίζουν τα Δωδεκάνησα στη μέση, ενώ από την ελληνική πλευρά έχει κατατεθεί η πρόταση για έναν πέμπτο τομέα, ο οποίος αφορά αποκλειστικά την Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή το Καστελλόριζο, που καθ’ όλη τη διάρκεια των προηγούμενων ημερών έχει υποδεχθεί –αθροιστικά– χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες από τα τουρκικά παράλια. Ο ίδιος ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, κατά τη συνάντηση που είχε με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλoντ Γιούνκερ το απόγευμα της Πέμπτης, προανήγγειλε ότι τα πλοία της SNMG 2 «θα κινηθούν νοτιότερα τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες», με σκοπό την καλύτερη συνεργασία και συντονισμό με την Τουρκία, την Ελλάδα και τον Frontex.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 13/03/2016