ZEZA ZHKOY
Τίποτα δεν έχει εδραιωθεί πιο ξεκάθαρα τα τελευταία έξι χρόνια από την αποτυχία μιας μονόπλευρης παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ. «Η εποχή των αυτοκρατοριών είναι νεκρή. Θα πρέπει να βρούμε έναν άλλο τρόπο οργάνωσης του παγκοσμιοποιημένου κόσμου του 21ου αιώνα. Και μέχρι στιγμής δεν τον έχουμε βρει», γράφει ο Ερικ Χόμπσμπαουμ, ένας από τους μεγαλύτερους και διασημότερους ιστορικούς της Βρετανίας, στο βιβλίο του «Παγκοσμιοποίηση, Δημοκρατία και Τρομοκρατία».
Κυρίως, η χρηματοπιστωτική κρίση είναι που θρυμμάτισε την οικονομική αλαζονεία των ΗΠΑ, προκαλώντας το τραπεζικό κραχ του 21ου αιώνα που κλόνισε τη Wall Street. Με συνέπεια οι δείκτες Dow Jones και Standard & Poor’s 500, να τερματίσουν το 2008 καταγράφοντας τη χειρότερη ετήσια πτώση στην ιστορία τους μετά το 1931!
Ευτυχώς… όμως, τα «τοξικά απόβλητα» και τα υπόλοιπα άχρηστα δάνεια των αμερικανικών τραπεζών τελικώς δεν προκάλεσαν ένα «χρηματοοικονομικό τσουνάμι». Ωστόσο, βύθισαν στα χρέη βαρύγδουπα επενδυτικά ονόματα και έσβησαν από τον χάρτη ιστορικές τράπεζες της Wall Street, που επιδίωξαν να κερδοσκοπήσουν ασύστολα εκδίδοντας τα ποικίλης και εξωτικής μορφής σύνθετα ομόλογα με σούπερ αποδόσεις, όπως ακριβώς τα στεγαστικά subprimes δάνεια μεταλλαγμένα σε ευφάνταστα απατηλά σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα, τα διάσημα πλέον «τοξικά».
Είναι ο αμερικανικός λαός που κλήθηκε να διασώσει ορισμένες από τη χρεοκοπία, επειδή απειλήθηκε με πλήρη κατάρρευση το οικονομικό και τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ. Τουλάχιστον, έτσι, αποφεύχθηκε ένα εφιαλτικό ντόμινο χρεοκοπιών τραπεζών με ορατό τον κίνδυνο να παρασυρθεί στο χάος η Wall και η αμερικανική οικονομία. Φυσικά, το πλήγμα που έχει δεχτεί το κύρος του αμερικανικού τραπεζικού συστήματος είναι τεράστιο. Αλλά το μείζον ήταν να σωθεί η Αμερική και ολόκληρος ο κόσμος από τον κίνδυνο ενός μεγάλου κραχ της Wall Street, όπως του Οκτωβρίου του 1929 που οδήγησε τότε στην οικονομική καταστροφή (Great Depression) του 1930 – 32.
Οντως, η διάσωση της Citigroup αποδείχθηκε καίριας σημασίας. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη και δαπανηρότερη διάσωση τράπεζας στην ιστορία της αμερικανικής οικονομίας, αλλά η Citi λυτρώθηκε από τους δαίμονές της, δηλαδή από τα στεγαστικά subprimes δάνεια που είχαν τιτλοποιηθεί σε ευφάνταστα απατηλά σύνθετα ομόλογα – τα διαβόητα πλέον «τοξικά απόβλητα», όπως ευφυώς αποκαλούνται τα CDOs (Collateralised–Debt Obligations). Στην ουσία, πρόκειται για στεγαστικά –κυρίως– δάνεια τα οποία έχουν συνάψει νοικοκυριά με μειωμένη οικονομική θέση που συγκεντρώθηκαν όλα μαζί και εκδόθηκαν ομόλογα που τα καλύπτουν.
Λέγεται πως τη διάσωση της Citi την απαίτησε ο πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας Ουαλίντ Μπιν Ταλάλ, που είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος. Από τον Δεκέμβριο του 2007 η Citi είχε συγκεντρώσει 75 δισ. δολάρια πουλώντας αξίες και μετοχικά μερίδια και είχε εξασφαλίσει ήδη τα 25 δισ. δολάρια της κρατικής ενίσχυσης του υπουργείου Οικονομικών, αλλά ούτε αυτά τη διέσωσαν.
Είχε προηγηθεί η διάσωση με χρήματα των φορολογουμένων του ασφαλιστικού κολοσσού AIG καθώς και των δύο στεγαστικών κολοσσών Fannie Mae και Freddie Mac από το ναυάγιο της άτυπης μεν αλλά ουσιαστικής χρεοκοπίας τους. Τα τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια της Fannie και της Freddie ήταν περιζήτητα κυρίως στις κεντρικές τράπεζες της Κίνας και της Ιαπωνίας, καθώς προσέφεραν ελκυστικά υψηλές αποδόσεις σε σύγκριση με τους τίτλους του αμερικανικού Δημοσίου και, παράλληλα, την ψευδαίσθηση πως είναι το ίδιο ασφαλή με τα κρατικά χρεόγραφα. Λέγεται ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους εξαναγκάστηκε να κρατικοποιήσει τη Fanny και τη Freddie Mac ύστερα από πιεστικό τηλεφώνημα του προέδρου της Κίνας, Χου Ζιντάο.
Ομως, απομένει να αποκαλυφθεί το γιατί η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) και ο πρόεδρός της Μπεν Μπερνάνκι άφησαν τη Lehman Brothres, τη Merrill Lynch, την Bear Stearns, τη Washington Mutual και τη Wachovia, είτε να χρεοκοπήσουν είτε να πουληθούν και δεν διασώθηκαν όπως η Citi. Και γιατί επέτρεψε η Fed στην Goldman Sachs και τη Morgan Stanley για να διασωθούν να αποποιηθούν το θεσμικό καθεστώς των ανεξαρτήτων επενδυτικών τραπεζών και να μεταλλαχθούν σε παραδοσιακές εμπορικές τράπεζες υπό την εποπτεία της για να τύχουν των διασφαλίσεων και, κυρίως, το δικαίωμα να προσελκύσουν τους Αμερικανούς καταθέτες.
Τα θύματα της τραγωδίας: Η ηλικίας 158 ετών ιστορική τράπεζα Lehman Brothres, 4η σε μέγεθος επενδυτική τράπεζα της Wall, κατέληξε στην πτώχευση. Η 1η σε μέγεθος και παγκόσμιο κύρος επενδυτική τράπεζα Merrill Lynch ξεπούλησε τον εαυτό της για να επιβιώσει έναντι 50 δισ. δολαρίων στην Bank of America. Με εγγύηση της Fed, η ηλικίας 85 ετών Bear Stearns, 5η σε μέγεθος επενδυτική τράπεζα της Wall, αγοράστηκε έναντι 29 δισ. δολαρίων από την J.P. Morgan Chase.
Η στήλη προτείνει, όταν αρχίσει να κυβερνά ο Ομπάμα, να αφαιρεθούν από τη Fed όλες οι αρμοδιότητες και στην ουσία να περιέλθουν οι εξουσίες της στο κράτος. Ετσι και αλλιώς φέρει τη μείζονα ευθύνη για την τραγωδία του τραπεζικού συστήματος και γιατί εξέθρεψε τις απάτες των αμερικανικών τραπεζών με τα «τοξικά απόβλητα» και γιατί ολιγώρησε στην αντιμετώπισή τους. Δηλαδή, ο Μπεν Μπερνάνκι και οι λοιποί… αποδείχτηκαν ολέθρια «ανεπαρκείς».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 4/1/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου