19.1.09

Τέλος στο ενεργειακό φλερτ με τους Ρώσους (;)

Των Δ. Γ. Παπαδοκωστόπουλου, Χ. Φλουδόπουλου

Το πρόβλημα που δημιουργήθηκε με το φυσικό αέριο φαίνεται ότι τερματίζει το έντονο ελληνορωσικό ειδύλλιο, καθώς αναδείχτηκαν μια σειρά από σοβαρές αδυναμίες στον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας. Ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι στην κυβέρνηση εξετάζουν τώρα περισσότερο ψύχραιμα τις στενές ενεργειακές σχέσεις με τη Μόσχα και αναζητούν τρόπους απεγκλωβισμού.

Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης θα κληθεί να ισορροπήσει το ελληνικό ενεργειακό ισοζύγιο και να καλλιεργήσει εκ νέου τις σχέσεις με τις ΗΠΑ στο συγκεκριμένο θέμα.

Πρώτος στόχος, λένε οι αρμόδιοι, είναι η χώρα να διασφαλίσει τον απρόσκοπτο ενεργειακό της εφοδιασμό. Η εντύπωση που είχε καλλιεργηθεί αρχικά, με τα τρία ταξίδια του Κώστα Καραμανλή στην Μόσχα (μετά το 2004), ήταν ότι η χώρα μας θα αποκτούσε ενεργειακή επάρκεια. Ταυτόχρονα θα στελνόταν και ένα μήνυμα στις ΗΠΑ, που φανερά ευνοούν την Τουρκία και τα Σκόπια στις διεκδικήσεις τους σε βάρος της χώρας μας.

Η Ελλάδα διέγνωσε, και ορθώς, στο άνοιγμα προς τη Ρωσία, τη δυνατότητα να διευρύνει τις επιλογές της σε θέματα τόσο ενεργειακής όσο και εξωτερικής πολιτικής. Οι εξελίξεις που οφείλονται στη σύγκρουση Ρωσίας και Ουκρανίας, αλλάζουν μεσοπρόθεσμα τα ελληνικά σχέδια και αναγκάζουν τον Κώστα Καραμανλή να αναθεωρήσει την ενεργειακή πολιτική της χώρας.

Δυσαρέσκεια

Ασφαλείς πληροφορίες φέρουν τον πρωθυπουργό δυσαρεστημένο με τους δύο πρώην υπουργούς Ανάπτυξης Δημήτρη Σιούφα και Χρήστο Φώλια, οι οποίοι, όπως λέγεται, προωθούσαν τη συγκεκριμένη πολιτική, χωρίς την πρόνοια να λάβουν τα αναγκαία μέτρα εξασφάλισης. Ούτε μπορεί να θεωρηθεί δικαιολογία ότι τα ίδια προβλήματα, αντιμετωπίζουν σήμερα και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η Ελλάδα δυστυχώς δεν συνορεύει με ευρωπαϊκά έθνη και, το κυριότερο, συνεχίζει να έχει μεγάλα εθνικά θέματα ανοιχτά σαν πυορροούσες πληγές.

Μετ’ εμποδίων τα σχέδια για τον South Stream λόγω κρίσης

ΕΙΧΕ χαρακτηριστεί, κατά κύριο λόγο από την Ουάσιγκτον, αγωγός υπερβολικού κόστους που δεν μπορεί να λειτουργήσει με όρους αγοράς. Η απόφαση για την κατασκευή του ελήφθη τον Ιούνιο 2007 από τη Gazprom και την ιταλική Eni, όταν είχε καταστεί σαφές στη ρωσική πλευρά ότι θα αποκλειόταν η πρόσβαση τρίτων στον αγωγό ITGI.

Έτσι, προκειμένου η Ρωσία να αποκτήσει πρόσβαση στην Ε.Ε. παρακάμπτοντας την Ουκρανία, σχεδίασε τον αγωγό χωρητικότητας 31 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως, ο οποίος θα διέρχεται υποθαλάσσια από τη Μαύρη Θάλασσα, καταλήγοντας στη Βουλγαρία και από εκεί θα ακολουθεί δύο διαδρομές προς βορρά και προς νότο, διατρέχοντας συνολικά επτά χώρες (Βουλγαρία, Σερβία, Σλοβενία, Ιταλία, Ουγγαρία. Ελλάδα, Ιταλία). Η συμμετοχή της Ελλάδας στο έργο επισφραγίστηκε μετά από διαβουλεύσεις και διμερείς επαφές, στις 29 Απριλίου 2008, όταν υπεγράφη στη Μόσχα, παρουσία του Β. Πούτιν και του Κ. Καραμανλή η διμερής συμφωνία από τους υπουργούς Χ. Φώλια και Β. Κριστένκο.

Σήμερα ο South Stream βρίσκεται αντιμέτωπος με τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση· όπως είχε εξαγγελθεί από ρωσικής πλευράς, το έργο κόστους 14 δισ. δολαρίων θα χρηματοδοτηθεί από ίδια κεφάλαια, χωρίς την προσφυγή στο δανεισμό από δυτικές τράπεζες. Βεβαίως οι εξαγγελίες αυτές είχαν γίνει με τη Gazprom να προβλέπει τιμή 250 δολ. το βαρέλι για το πετρέλαιο. Μετά την κατακόρυφη πτώση της τιμής του πετρελαίου, τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Δεν λείπουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι μια από τις αιτίες για τη διένεξη μεταξύ Μόσχας-Κιέβου, είναι ακριβώς η ανάγκη της πρώτης για ζεστό χρήμα.

Η επανεξέταση των συμβολαίων με τη Μόσχα και ο ανταγωνισμός των τεσσάρων αγωγών

Η ΜΙΑ μετά την άλλη, οι ευρωπαϊκές χώρες που βρέθηκαν στη δίνη του κυκλώνα της αντιπαράθεσης Μόσχας - Κιέβου, αναθεωρούν την ενεργειακή πολιτική τους, στοχεύοντας στην κατά το δυνατό μεγαλύτερη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου.

«Ευνοημένη» από τις εξελίξεις εμφανίζεται η Ουάσιγκτον, η οποία βλέπει τις πρόσφατες ενεργειακές παραινέσεις της να δικαιώνονται πανηγυρικά, την ίδια στιγμή που η αξιοπιστία του ρωσικού μονοπωλιακού κολοσσού Gazprom βρίσκεται στο ναδίρ.

Οι ανάγκες

Στο δυτικό Τύπο πολλαπλασιάζονται οι φωνές που θέτουν θέμα διαφάνειας στη διακίνηση του ρωσικού φυσικού αερίου, καθώς στα συμβόλαια προμήθειας πολλών χωρών εμπλέκονται ενδιάμεσες εταιρείες και τοπικοί ολιγάρχες με αδιευκρίνιστο «υπόβαθρο».

Σήμερα το ένα τέταρτο των αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο καλύπτεται από τη Ρωσία. Από αυτές τις ποσότητες περίπου το 80% έρχεται μέσω Ουκρανίας, με αποτέλεσμα η κρίση να έχει προκαλέσει προβλήματα σε 12 ευρωπαϊκές χώρες. Ήδη η Βουλγαρία εμφανίζεται να επανεξετάζει συνολικά τους ενεργειακούς δεσμούς της με τη Ρωσία. Στην κατεύθυνση αναθεώρησης της ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε. απέναντι στη Μόσχα, εξάλλου, θεωρείται ότι κινήθηκαν και οι δηλώσεις του Μ. Μπαρόζο, ο οποίος παρακίνησε τις χώρες που υπέστησαν ζημιές να διεκδικήσουν αποζημιώσεις από τα εμπλεκόμενα μέρη (Gazprom - Naftogaz).

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, οι τελευταίες εξελίξεις κατέστησαν εκ νέου επίκαιρες τις τοποθετήσεις του Αμερικανού βοηθού υφυπουργού Εξωτερικών Ματ Μπράιζα, ο οποίος κατ’ επανάληψη είχε υπογραμμίσει τη σημασία της διαφοροποίησης των πηγών προμήθειας αερίου. Οι τοποθετήσεις αυτές είχαν ως σημείο αναφοράς τη γεωπολιτική διαμάχη των αγωγών, με επίκεντρο τον περίφημο νότιο διάδρομο (South Corridor) που ενώνει τα πλούσια κοιτάσματα της Κασπίας με τις καταναλώτριες χώρες της Ε.Ε.

Η Κασπία εκτιμάται ότι διαθέτει τα πλουσιότερα κοιτάσματα φυσικού αερίου στον κόσμο, περί τα 82 τρισ. κυβικά μέτρα. Σήμερα, ωστόσο, τα άμεσα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα είναι κατά πολύ μικρότερα, με αποτέλεσμα ο ανταγωνισμός των αγωγών να εκτείνεται εκτός από την κατανάλωση και στην προμήθεια.

Στο νότιο διάδρομο, διαγκωνίζονται τουλάχιστον τέσσερα ανταγωνιστικά project, που αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εμβρυακό στάδιο: ο γνωστός ρωσικός South Stream, ο πολυεθνικός Nabucco, o τουρκοελληνοϊταλικός ITGI και ο αγωγός TAP, συμφερόντων της ελβετικής EGL και της νορβηγικής Statoil.

● Nabucco: Μπορεί ο συγκεκριμένος αγωγός να είναι σαφώς πιο οικονομικός, καθώς το προβλεπόμενο κόστος κατασκευής του είναι κατά περίπου 50% μικρότερο του South Stream (7,6 δισ. δολάρια), εντούτοις οι εμπνευστές του συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Το πιο σοβαρό: η εξασφάλιση των συμφωνιών διέλευσης transit, αλλά και η διασφάλιση των απαραίτητων ποσοτήτων αερίου, που θα τροφοδοτήσουν τον αγωγό. Με ετήσια χωρητικότητα 31 δισ. κυβικά, ο Nabucco είναι το project που θα υλοποιηθεί από κονσόρτσιουμ έξι εταιρειών: της γερμανικής RWE, της ουγγρικής Mol, της ρουμανικής Transgaz, της βουλγαρικής Bulgargaz και της τουρκικής Botas. Ο Nabucco επιδιώκει να εξασφαλίσει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο ωστόσο σήμερα διαθέτει άμεσα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα της τάξης των 15 έως 20 δισ. κυβικών ετησίως.

● ITGI: Πρόκειται για τον πιο προχωρημένο αγωγό καθώς το ένα τρίτο του project βρίσκεται ήδη σε λειτουργία (ελληνοτουρκικός αγωγός). Η διακρατική συμφωνία για την υλοποίηση του έργου ετήσιας χωρητικότητας 11,5 δισ. κυβικών, υπεγράφη στη Ρώμη τον Ιούλιο του 2007 από τους υπουργούς Δ. Σιούφα, Π. Μπερσάνι και Μ. Γκιουλέρ. Το μεγάλο πλεονέκτημα του αγωγού είναι ότι έχουν ήδη υπογραφεί οι απαραίτητες διακρατικές συμφωνίες και οι συμφωνίες διέλευσης (απομένει η επικύρωση από την Τουρκία).

ΙΣΟΤΙΜΙΑ, 17/1/2009

Επιβεβαιώνεται εμμέσως από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Βαγγέλη Αντώναρο η αποκάλυψη της «Ι» ότι τερματίζεται το έντονο ενεργειακό φλερτ της χώρας μας με την Ρωσία, ύστερα από το πρόβλημα τροφοδοσίας με φυσικό αέριο που προέκυψε το τελευταίο διάστημα.

Κληθείς σήμερα να απαντήσει στο ερώτημα αν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης η επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας με τους Ρώσους, είπε ότι οι «διαπραγματεύσεις είναι σε εξέλιξη και είναι πολύ πρόωρο αυτή τη στιγμή να τοποθετηθεί κανείς γι' αυτά τα θέματα».

Μετά το κλείσιμο της στρόφιγγας του φυσικού αερίου, από Ρωσία και Ουκρανία, η κυβέρνηση αποφάσισε να επαναξιολογήσει τη στρατηγική απόφαση της, για μεγάλο οικονομικό-ενεργειακό άνοιγμα στην Μόσχα.

Η στροφή αυτή γίνεται για δυο λόγους. Πρώτον γιατί αποδεικνύεται στην πράξη ότι ο ενεργειακός κολοσσός Gazprom δεν είναι αξιόπιστος συνομιλητής, ενώ παράλληλα υπάρχουν πολλές σκιές, αναφορικά με το ζήτημα της διαφάνειας στη διακίνηση του ρωσικού φυσικού αερίου.

Δεύτερον γιατί η κυβέρνηση διαπίστωσε ότι το «φλερτ» με τη Ρωσία έχει πολιτικό κόστος καθώς οι ΗΠΑ δυσαρεστήθηκαν από τη συγκεκριμένη στροφή.

Το κυβερνητικό επιτελείο εκτιμά ότι η κλιμακούμενη ένταση με την Τουρκία αλλά και η προκλητικά αδιάλλακτη στάση των Σκοπίων δεν είναι τυχαία γεγονότα. Αντίθετα λέγεται ότι είναι υπό τις ευλογίες των ΗΠΑ που με αυτόν τον τρόπο θέλησαν να στείλουν τα δικά τους μηνύματα στην χώρα μας.

Τέλος, εκτιμήθηκε ότι από αυτή την υπόθεση δέχθηκε πλήγμα και το γόητρο του πρωθυπουργού καθώς ο Κώστας Καραμανλής πραγματοποίησε τρία ταξίδια στη Μόσχα και το αποτέλεσμα δεν δικαίωσε τις ελληνικές προσδοκίες.

ΙΣΟΤΙΜΙΑ, 19/1/2009

Δεν υπάρχουν σχόλια: