Του δρος Richard P. Nielsen
Αναγνωρίζεται ευρέως ότι τα ενυπόθηκα χρέη υψηλού ρίσκου (sub-prime) ήταν μια από τις βασικές αιτίες της κρίσης του 2008. Λιγότερο γνωστό είναι πως οι εξαγορές ενυπόθηκων χρεών υψηλού ρίσκου και το επιχειρησιακό μοντέλο και ο χρηματοοικονομικός καπιταλισμός των κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών, ήταν επίσης ένας βασικός παράγοντας, ίσως και ο σημαντικότερος, που οδήγησε στην κρίση.
Οπως αναφέρει η εταιρεία χρηματο-οικονομικών ερευνών Capital IQ: «Από τις 109 αμερικανικές εταιρείες που έκαναν αίτηση πτώχευσης φέτος με ενεργητικό μεγαλύτερο του ενός εκατομμυρίου δολαρίων, οι 67 ανήκαν σε εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων ή ήταν υπό τη διαχείριση τέτοιων εταιρειών». O Luke Johnson, CEO της εταιρείας Risk Capital Partners, ενός ομίλου επιχειρηματικών συμμετοχών, συμπεραίνει ότι «οι περισσότερες εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων έχουν συνάψει συμφωνίες υπερτιμημένες και με υπερβολικό δανεισμό, κάτι που τις κάνει να «βουλιάζουν».
Τα παραδείγματα αφθονούν. EMI, Boots, Countrywide, Harrahs, Hilton, McCarthy & Stone, GMAC, Chrysler, Freescale, Gala Coral, Pilgrim’s Pride κοκ. Για κάποιες από αυτές, οι τιμές των ομολόγων δείχνουν ότι δεν έχουν καμία αξία, ενώ σε άλλες οι επενδυτές έχουν αποκαλύψει τεράστιες υποτιμήσεις. Η πλήρης ρευστοποίηση εταιρειών, όπως της Linen ‘n’ Things και της Mervyns στις ΗΠΑ –που και οι δύο ήταν υγιείς επιχειρήσεις λιανικής όταν εξαγοράστηκαν– έχει δώσει τροφή σε κατηγορίες ότι οι διαχειριστές των εταιρειών ιδιωτικών κεφαλαίων καταστρέφουν τις επιχειρήσεις με τον χειρότερο τρόπο.
Αυτή η μορφή χρηματο-οικονομικού καπιταλισμού των εταιρειών ιδιωτικών κεφαλαίων είναι πολύ διαφορετική από άλλες μορφές καπιταλισμού, όπως ο καπιταλισμός των μικρών και μεγάλων οικογενειακών επιχειρήσεων, ο καπιταλισμός των διευθυντικών στελεχών, ή άλλες μορφές χρηματο-οικονομικού καπιταλισμού όπως εκείνος των επενδυτικών τραπεζών, της αξίας των μετοχών, ή ακόμα και των διαχειριστών ταμείων αντιστάθμισης κινδύνου.
Τα προβλήματα
Σημαντικά θέματα ηθικής, βιωσιμότητας, αλλά και κοινωνικά θέματα, που συνδέονται με το είδος καπιταλισμού των εταιρειών ιδιωτικών εξαγορών είναι τα εξής:
1. Η έλλειψη διαφάνειας.
2. Οι συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ εταιρειών ιδιωτικών εξαγορών και παλαιότερων κατόχων του χρέους, υπαλλήλων, νέων ιδιοκτητών, παλαιών ιδιοκτητών και του χρηματοοικονομικού συστήματος.
3. Ο «ηθικός κίνδυνος» όπου για να προστατευθεί το χρηματο-οικονομικό σύστημα οι υπερδανεισμένοι χρηματο-οικονομικοί οργανισμοί απαλλάσσονται από τις υποχρεώσεις τους.
4. Η περιορισμένη διακυβέρνηση.
5. Τα θέματα οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας.
Και η αντιμετώπισή τους
Πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου περιλαμβάνουν:
1. Την απαίτηση για περισσότερη διαφάνεια.
2. Τον περιορισμό του υπερδανεισμού.
3. Τους περιορισμούς στη χρήση οφειλών για την πληρωμή μερισμάτων.
4. Την προστασία της επανάκτησης περιουσιακών στοιχείων.
5. Τη θέσπιση φόρων και οφειλών συνδεδεμένων με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
Εν κατακλείδι, οι δύο κυριότεροι παράγοντες για τους οποίους ο ρόλος των εταιρειών ιδιωτικών κεφαλαίων πρέπει να επανεξετασθεί είναι ότι υπάρχουν περισσότερες οφειλές υψηλού κινδύνου που συνδέονται με εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων και ότι οι περισσότερες χρεοκοπίες φέτος σχετίζονται με τέτοιες εταιρείες. Αρα η κρίση σχετίζεται περισσότερο με τη διαχείριση αυτών των εταιρειών, παρά με τα ενυπόθηκα χρέη αυτά καθαυτά, Κατά μία έννοια, αυτό είναι ακόμα χειρότερο από το πρόβλημα των υποθηκών υψηλού ρίσκου, καθώς καταστρέφονται οι οργανισμοί οι οποίοι παράγουν τον πλούτο που είναι απαραίτητος για τη στήριξη του κατασκευαστικού και στεγαστικού κλάδου στις ΗΠΑ.
«To Μάνατζμεντ σε Καιρούς Κρίσης», σειρά άρθρων σε συνεργασία με το ALBA Graduate Business School. Για περισσότερες λεπτομέρειες διαβάστε το άρθρο στην ηλεκτρονική διεύθυνση, www.alba.edu.gr/crisis
* Καθηγητής στο Business Ethics, ALBA, καθηγητής στο Wallace E. Carroll School of Management, Boston College, ΗΠΑ (Organization Studies).
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 12/10/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου