Σχέδιο για ομόλογα «ασφαλείας» σε δολάρια και γιεν

Σωσίβιο για τον δανεισμό του Δημοσίου στις αγορές των Ηνωμένων Πολιτειών και της Άπω Ανατολής αναζητεί το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, ώστε να εξασφαλίσει αγοραστές ελληνικών ομολόγων και να περιορίσει τις όποιες πιθανότητες αδυναμίας κάλυψης του δανειακού προγράμματος του 2010.

Αυτές τις ημέρες, στο υπουργείο Οικονομικών ολοκληρώνεται το νομικό υπόβαθρο για την έκδοση ομολόγων σε δολάρια και το νέο μέσο άντλησης δανεικών θα χρησιμοποιηθεί στην αγορά το επόμενο έτος, όταν για να βγει η χρονιά απαιτούνται δανεικά τουλάχιστον 54,6 δισ. ευρώ. Η στροφή στις αγορές της Άπω Ανατολής και των Ηνωμένων Πολιτειών υπαγορεύεται επί της ουσίας από τον κίνδυνο να βγει το Ελληνικό Δημόσιο σε μία έκδοση ομολόγων και να μην καταφέρει να αντλήσει το επιθυμητό ποσό. Ο κίνδυνος αυτός δεν είναι θεωρητικός. Μετά την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας από τον διεθνή οίκο Fitch και την απειλή νέων υποβαθμίσεων από τις Μoody΄s και Standard & Ρoor΄s, πολλοί από τους αγοραστές, μέχρι σήμερα, ελληνικών ομολόγων θα γυρίσουν την πλάτη στις ελληνικές εκδόσεις χρέους, καθώς από τα καταστατικά τους απαγορεύεται να επενδύουν σε τίτλους χαμηλής βαθμολόγησης. Δυστυχώς πλέον τα ελληνικά ομόλογα, μετά την υποβάθμιση από τη Fitch, πέρασαν στην κατηγορία Β της κλίμακας βαθμολόγησης των διεθνών οίκων, γεγονός που τα κάνει ακατάλληλα για αγορά από μεγάλους θεσμικούς επενδυτές της ευρωζώνης. Η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω μετά την υποβάθμιση και του βελγικού χρηματοοικονομικού οίκου Fortis από τη Fitch, εξαιτίας της έκθεσής του σε ελληνικά ομόλογα. Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, ενδεχόμενο κίνδυνο μαζικής αποχής και ρευστοποιήσεων από τους ελληνικούς τίτλους, γεγονός που επιτείνει την αγωνία για την κάλυψη των αναγκών του Δημοσίου.

Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει ήδη ανατεθεί στην Goldman Sachs η διερεύνηση ενδιαφέροντος κινεζικών και αμερικανικών τραπεζών, καθώς οι αντλήσεις κεφαλαίων θα γίνουν είτε μέσω κοινοπρακτικών εκδόσεων είτε μέσω ιδιωτικών τοποθετήσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι ανάδοχοι των εκδόσεων πρώτα διερευνούν ενδιαφέρον των θεσμικών επενδυτών και εν συνεχεία δανείζεται το Δημόσιο. Έτσι, δεν υπάρχει κίνδυνος η έκδοση να μείνει ακάλυπτη.

Δέκα χρόνια πίσω

Η απόφαση του οικονομικού επιτελείου για έκδοση χρέους σε δολάρια γυρίζει την ελληνική οικονομία δέκα χρόνια πίσω, όταν έδινε τη μάχη της ένταξης στην ευρωζώνη. Με την ένταξη στην ΟΝΕ, οι εκδόσεις αυτές διεκόπησαν, καθώς η μεγάλη ευρωπαϊκή αγορά ήταν διαθέσιμη να χρηματοδοτήσει τις δανειακές ανάγκες του Ελληνικού Δημοσίου και δεν υπήρχε λόγος ανάληψης συναλλαγματικού κινδύνου. Η τάση ήταν η μετατροπή του χρέους αποκλειστικά σε ευρώ, ώστε να μη δέχεται πιέσεις ανάλογα με τις διακυμάνσεις των ισοτιμιών των ξένων νομισμάτων. Σήμερα στα 297,9 δισ. ευρώ χρέους μόλις το 1,4 δισ. ευρώ είναι εκπεφρασμένο σε νομίσματα εκτός του ευρώ (ποσοστό 0,4% του συνόλου).

Μια σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν δείχνει τις διαφορές. Το 1999, ο εξωτερικός δανεισμός της χώρας ήταν σε ποσοστό 34,1% σε δολάρια, 11,3% σε γιέν και 54,6% σε ευρώ, ενώ έναν χρόνο αργότερα, με την ελληνική οικονομία στις πύλες της ευρωζώνης, το ποσοστό του δολαριακού χρέους περιορίστηκε σε 4,85% και των εκδόσεων σε γιέν στο 7,23%. Τότε, κάθε φορά που ανέβαινε το δολάριο το δημόσιο χρέος έπαιρνε φωτιά, κίνδυνος ο οποίος εξαλείφθηκε με την ισότιμη συμμετοχή της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Τώρα, με την ελληνική οικονομία σε δημοσιονομικό εκτροχιασμό και τις αγορές να δίνουν απανωτά χτυπήματα στα ελληνικά ομόλογα, το Ελληνικό Δημόσιο αναγκάζεται να γυρίσει δέκα χρόνια πίσω. Βέβαια, για τον περιορισμό του συναλλαγματικού κινδύνου, τα ομόλογα σε δολάρια και γιέν με το που θα εκδίδονται θα μετατρέπονται απευθείας (μέσω συμβάσεων swap) σε ευρώ. Η αναγκαστική αυτή στροφή σε δάνεια σε δολάρια και γιέν εκτιμάται πως θα κοστίσει ακριβότερα σε όρους επιτοκίων στο Ελληνικό Δημόσιο, αλλά από την άλλη θα διασφαλίσει την πρόσβαση σε δανειακά κεφάλαια που κρίνεται αυτή την περίοδο πιο ουσιαστικό.

Ο ρόλος των τραπεζών

Πέραν της δυσχέρειας άντλησης δανειακών κεφαλαίων από τις διεθνείς αγορές, προσκόμματα αναμένεται να ανακύψουν και στο εσωτερικό εξαιτίας των δυσκολιών άντλησης ρευστότητας που εκτιμάται πως θα αντιμετωπίσουν και οι τράπεζες. Φέτος οι τράπεζες άντλησαν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με επιτόκιο 1%, κεφάλαια ύψους 42 δισ. ευρώ με μία τριγωνική σχέση, η οποία τους απέφερε κέρδη πολλών εκατομμυρίων. Οι τράπεζες αγόραζαν ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου με επιτόκιο 5% και 6% και στη συνέχεια έδιναν αυτά τα ομόλογα ενέχυρο στην ΕΚΤ για να πάρουν δανεικά με επιτόκιο 1%. Έτσι, όλοι ήταν κερδισμένοι. Το Ελληνικό Δημόσιο κατάφερε να πουλήσει χρέος της τάξεως των 30 δισ. ευρώ στις ελληνικές τράπεζες, χρηματοδοτώντας με ευκολία περίπου το μισό του φετινού δανειακού προγράμματος των 64 δισ. ευρώ και οι τράπεζες εξασφάλισαν ρευστότητα 42 δισ. ευρώ, βγάζοντας και κέρδος από τη διαφορά των επιτοκίων. Το επόμενο έτος, όμως, κλείνει και αυτή η δίοδος χρηματοδότησης, καθώς η ΕΚΤ θα αποσύρει σταδιακά τα έκτακτα μέτρα που έλαβε στο πλαίσιο της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Έτσι το Δημόσιο χάνει πελάτες αγοράς ομολόγων τόσο από την ευρωζώνη όσο και από το εσωτερικό, καθιστώντας μονόδρομο τις αγορές της Άπω Ανατολής και της Αμερικής.

ΤΑ ΝΕΑ, 12/12/2009